فرضیه ۲: گرایش کارآفرینانه تأثیر مثبتی بر عملکرد نوآوری دارد.

• • • • 1. 1. گرایش کارآفرینانه و قابلیت یادگیری سازمانی

         

         

     

     

طبق دیدگاه (کاراتکو^[۱۴۲] و همکاران،۲۰۰۱؛ زهرا و همکاران، ۱۹۹۹) از ویژگی‌های شرکت‌های کارآفرینانه خلق نوآوری و ریسک‌پذیری است. این ویژگی‌ها اغلب شرکت‌ها را به از بین بردن اقتدارگرایی سنتی، ساختارهای سلسله مراتبی (به‌ویژه در شرکت‌های متوسط تا بزرگ) که مانع از یادگیری سازمانی می‌شود، تحریک می‌کند (وانگ،۲۰۰۸).
ازنظر (دفت و ویک^[۱۴۳]،۱۹۸۴؛ مایلز و اسنو^[۱۴۴]،۱۹۸۷) شرکت‌های کارآفرینانه اقدامات فعالانه و رفتار تهاجمی نسبت به رقبا را در بازار دنبال می‌کنند. بنابراین، شرکت‌های کارآفرینی در جستجوی محیطی فعال و گسترده، درگیر هستند و دائماً با چالش‌های جدید و اطلاعات خارجی روبه‌رو می‌شوند. طبق نظر هامبریک^[۱۴۵]،(۱۹۸۲) جستجوی محیطی به‌عنوان انگیزه‌ای برای اکتساب و انتشار اطلاعات به کار گرفته می‌شود و نقطه شروع مهمی برای فرایند یادگیری سازمانی است و چون یادگیری را تسهیل می‌کند یکی از قابلیت‌های یادگیری سازمانی به شمار می‌رود. مدیران اجرایی می‌توانند به تفسیر، ترویج و تحلیل اطلاعاتی که وارد سازمان شده است بپردازند و بنابراین جستجوی محیطی در گرایش کارآفرینانه یک گام کلیدی در فرایند یادگیری و انطباق سازمانی است. به‌طور خلاصه، گرایش کارآفرینی دامنه شرکت را برای یادگیری مخصوصاً از طریق اکتشاف و آزمایش گسترش می‌دهد.

در مدل وانگ^[۱۴۶] (۲۰۰۸) قابلیت یادگیری سازمانی به‌عنوان متغیر میانجی در رابطه گرایش کارآفرینانه و عملکرد در نظر گرفته می‌شود. یافته‌ها از داده‌های به‌دست‌آمده از ۲۱۳ شرکت انگلیسی با اندازه متوسط و بزرگ نشان می‌دهد که یادگیری سازمانی اثر گرایش کارآفرینانه بر عملکرد را به حداکثر می‌رساند.
گرایش کارآفرینانه محیط داخلی سازمان را به‌جایی مناسب برای یادگیری سازمانی تبدیل می‌کند. کارآفرینی بیشتر یک شرکت، گرایش به یادگیری را در آن افزایش می‌دهد و به القای ارزش‌هایی که تعهد به یادگیری ، تفکر باز و چشم‌انداز مشترک را ارتقا می‌دهد، کمک می‌کند. به‌طورکلی، گرایش کارآفرینانه حوزه‌ای را جهت یادگیری باز می‌کند و از طرفی یادگیری سازمانی هم بر شدت و جهت یادگیری تأکید می‌کند (وانگ،۲۰۰۸).
شکل۲-۱۲ مدل تأثیر گرایش کارآفرینانه بر یادگیری سازمانی و عملکرد(وانگ، ۲۰۰۸(
با توجه به مطالب ذکر­شده فرضیه زیر ارائه می­گردد:
فرضیه ۳: گرایش کارآفرینانه تأثیر مثبتی بر قابلیت یادگیری سازمانی دارد.

• • • • 1. 1. گرایش کارآفرینانه و ظرفیت جذب دانش

         

         

     

     

به‌منظور تحقق بخشیدن به دستاوردهای یادگیری در سازمان، دانش باید به‌طور موفقیت‌آمیزی از افرادی که آن را دارا هستند به سازمان منتقل شود. علاوه بر این دانش به‌تنهایی کافی نیست، شرکت باید قادر به استفاده و به‌کارگیری دانش به‌دست‌آمده از محیط باشد. دانش و اطلاعات ذخیره‌شده در سیستم‌های شرکت به موفقیت شرکت کمکی نمی‌کند زیرا شرکت توانایی‌های بهره‌برداری از دانش را توسعه نداده است. زهرا و جورج (۲۰۰۲)^[۱۴۷] ظرفیت جذب را به‌عنوان یک قابلیت پویا توصیف می‌کنند، که در آن‌یک فرایند در سطح سازمان به شرکت اجازه تغییر و تکامل را با پیکربندی مجدد منابع به بهترین وجه در جهت پیش‌بینی نیازها می‌دهد. ظرفیت جذب در کسب و جذب دانش درگیر است و این دانش کسب‌شده سازمان را قادر به انطباق‌پذیری و انعطاف‌پذیری می‌کند (جاوالگی و همکاران،۲۰۱۴).
لیسبو و همکاران^[۱۴۸](۲۰۱۱) شواهد تجربی قوی­ای برای رابطه بین گرایش کارآفرینی و قابلیت‌های اکتشافی و استنتاجی در توسعه محصول و بازارهای خارجی یافته‌اند. این قابلیت‌ها شرکت را قادر به جذب اطلاعات از محیط (مثل مشتریان) ساخت دانش جدید درباره کالاها و بازارهای موجود به‌ خصوص دانش فراتر ازآنچه در حال حاضر شناخته‌شده است، و عمل به دانش کسب‌شده جهت افزایش ارزش مشتری می‌کند.
کریزنر^[۱۴۹](۱۹۶۳) در تحقیق خود بیان می‌کند که هوشیاری کارآفرینی برای کشف و بهره‌برداری از فرصت‌های بازارهای خارجی لازم است اما صرفاً شناسایی فرصت‌ها کافی نمی‌باشد بلکه باید به مرحله عمل گذاشته شوند. حتی چندین کارآفرین هم به‌تنهایی قادر به توسعه ایده‌ها و نوآوری‌های خود نمی‌باشند. جامه عمل پوشاندن به فرصت‌ها زمانی امکان‌پذیر است که بیش از چندین نفر به تلاش در این راستا بپردازند و اطلاعات و دانش را در اختیار یکدیگر بگذارند. بنابراین با افزایش ظرفیت جذب دانش است که کارآفرینی در شرکت‌ها جاری می‌گردد.
بعد از بیان پیشینه پژوهش مرتبط با متغیرهای ظرفیت جذب دانش و عملکرد صادرات مدل تأثیر گرایش کارآفرینانه بر ظرفیت جذب دانش در شکل ۲-۱۷ آورده می‌شود.
با توجه به مطالب ذکر­شده فرضیه زیر ارائه می­گردد:
فرضیه ۴: گرایش کارآفرینانه بر ظرفیت جذب دانش تأثیر مثبتی دارد.

خرید متمرکز

خرید تنها از یک نوع محصول

-

میانگین زمان بین خرید ها

فواصل زمانی که بین دو خرید متوالی فاصله می افتد.

/-

فعالیت های بازاریابی سازمان

تعداد دفعاتی که سازمان سعی در برقراری ارتباط با مشتری دارد.

درآمد

میزان عایدی ناشی از خرید های مشتری

۲٫۵٫۲ . کاربرد های ارزش دوره عمر مشتری
ارزش دوره عمر مشتری معیاری است، که می توان به عنوان پایه ای برای سرمایه گذاری زیر بنایی و توسعه استراتژی های بازاریابی بکار رود. سازمان ها می توانند در محیط کاری خود از ارزش دوره عمر مشتری جهت شناسایی مشتریان که در آینده مایل به رساندن ماکزیمم ارزش به شرکت هستند، استفاده نمایند، که باعث افزایش ارزش دوره عمر مشتری و سطح تخصیص بهینه منابع و میزان کارایی کانال های مختلف ارتباطی خواهد شد. از دیدگاه دیگر، مدیریت مشتریان به صورت پویا بر مبنای ارزش دوره عمر مشتری می تواند موجب بالا رفتن ارزش سهامداران گردد. مطالعات گذشته نشانگر این موضوع است، که ارزش دوره عمر مشتری می تواند برای ایجاد استراتژی های مشتری محور و بهبود عملکرد شرکت بکار گرفته شود، این استراتژی ها می تواند شامل:

انتخاب مشتری
گروه بندی مشتری
تخصیص بهینه منابع
تجزیه و تحلیل تناوب خرید مشتری و هدف گیری سودده ترین مشتری در آینده باشد. [۱۵]

ﯾﮑﯽ از ﻣﺪلﻫﺎی ﻣﻄﺮح در ﺗﺤﻠﯿﻞ ارزش ﻣﺸﺘﺮی، ﻣﺪل RFM اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ Hughes در ﺳﺎل ۱۹۹۴ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺑﯿﺎن تفاوت مشتریان با بهره گرفتن از سه متغیر تازگی، ﺗﮑﺮار و ارزش پولی ﻣﯽﭘﺮدازد. ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎی ﻣﺪل RFM ﺑﻪ ﺷﺮح زﯾﺮاﺳﺖ:
ﺗﺎزﮔﯽ آﺧﺮﯾﻦ ﺧﺮﯾﺪ^[۱۹] (R :(R ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه مدت زمان بین آخرین تعامل تجاری با زمان حال می باشد، هر چه این مدت کمتر باشد، R بیشتر است.
تکرار خرید^[۲۰] (F) : F نشان دهنده تکرار است و تعداد تراکنش ها را در یک بازه مشخص نشان می دهد، برای مثال دو بار در سال، دو بار در یک فصل یا دو بار در یک ماه. ﻫﺮ ﭼﻪ ﺗﮑﺮار ﺑﯿﺸﺘﺮﺑﺎﺷﺪ، F ﺑﺰرگﺗﺮاﺳﺖ.
ارزش ﭘﻮﻟﯽ ﺧﺮﯾﺪ^[۲۱] (M :(M ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ارزش ﭘﻮﻟﯽ اﺳﺖ و ارزش ﭘﻮﻟﯽ ﺗﻌﺎﻣﻼت را در ﺑﺎزه های ﺧﺎص ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ. ﻫﺮﭼﻪ ارزش ﭘﻮﻟﯽ ﺑﯿﺸﺘﺮﺑﺎﺷﺪ، M ﺑﺰرﮔﺘﺮاﺳﺖ.
ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت وو و لین ^[۲۲] ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﮐﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ R وF ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ احتمال آنکه تراکنش جدیدی با مشتری صورت بگیرد، بیشتر است و همجنین اگر M بزرگتر باشد بازگشت مشتری برای خرید بیشتر است. [۲۸]
متغیر های مدل RFM برای بخش بندی مشتریان بسیار کارا هستند. از دیگر کاربردهای مدل RFM در بخش بندی مشتریان بر اساس متغیرهای تازگی، تکرار و ارزش پولی، می توان به بخش بندی مشتریان به منظور تعیین سیاست های بهینه بازاریابی برای هر بخش اشاره کرد. [۲۹]
۶٫۲ . سرانجام فصل
با مرور آنچه که گفته شد در می یابیم که با گسترش رقابت و اشباع شدن بسیاری از بازارها و تغییرات پیوسته در محیط و ترکیب جمعیت، شرکتها با این واقعیت روبرو شدند که امروزه دیگر مانند گذشته شرکتها با یک نظام اقتصادی رو به گسترش و بازارهای در حال رشد روبرو نیستند. امروزه هر مشتری ارزش ویژه خود را دارد و شرکتها برای به دست آوردن سهم بیشتری از بازار ثابت یا رو به کاهش باید مبارزه کنند. بازاریابان تا دیروز تنها در اندیشه یافتن مشتری بودند و گروه های فروش در پی شکار رشد دادن مشتری یعنی توجه به مشتریان تازه بودند ولی در دیدگاه امروزی بازاریابی یعنی رضایتمندی و ارتباط موثر با مشتری و کیفیت از دیدگاه وی.
فصل سوم : متدولوژی استاندارد در فرایند داده کاوی
۱٫۳ . سرآغاز فصل
ابزارهای داده کاوی در راستای تحلیل داده های تحلیلی مشتری بسیار مرسوم هستند. بسیاری از سازمان ها داده هایی در مورد مشتریان جاری، مشتریان بالقوه، تامین کنندگان و شرکای تجاری جمع آوری و ذخیره می کنند. عدم توانایی کشف اطلاعات ارزشمند پنهان در میان این داده ها مانع می شود که سازمانها این داده ها را به دانش مفید و با ارزش تبدیل کنند. ابزارهای داده کاوی کمک می کنند تا سازمان ها این دانش نهفته را از میان حجم عظیم داده ها استخراج کنند. با وجود داده های جامع مشتریان، تکنولوژی داده کاوی می تواند هوش تجاری با قابلیت ایجاد فرصتهای جدید فراهم آورد. [۱۱]
آنالیز داده ها جزء لاینفک هر سیستم مدیریتی در یک سازمان، می باشد. به وسیله آنالیز داده هاست که سازمان می تواند بر اساس واقعیات به تصمیم گیری و سیاست گذاری بپردازد. علاوه بر این، ارزیابی میزان اثربخشی و موفقیت/ شکست برنامه های شناخت و دسته بندی مشتری تنها از طریق جمع آوری داده های مرتبط و تجزیه و تحلیل آنها میسر می باشد. در این فصل تلاش شده است تا یک رویه منطقی جهت آنالیز داده های مشتریان شرکت پخش و توزیع ارومیه، از شرکت های تابع گروه صنایع غذایی سولیکو ارائه شود.
در اکثر تحقیقاتی که تاکنون در خصوص مطالعات مدیریت رویگردانی مشتری از سازمان صورت گرفته است. اقدام به شناسایی و پیش بینی نرخ رویگردانی مشتری با کمک داده های تراکنشی موجود از تعاملات مشتری با سازمان شده و در حوزه شناسایی دلایل شکل گیری پدیده رویگردانی با کمک داده کاوی و تلاش در جهت رفع عوامل ایجاد کننده این پدیده مطالعه چندانی صورت نپذیرفته است. [۳۰] این در حالی است که مطالعه نرخ رویگردانی مشتری در میان گروه های مختلف مشتری، به تنهایی چیزی فراتر از یک دید کلی در خصوص کسب و کار و آینده آن به طور تقریبی ارائه نمی دهد و هر گونه تلاش سازمان در رفع علل ایجاد کننده این پدیده منوط به درک دلایل و شرایط بروز پدیده رویگردانی است. [۲۵]
در ادامه و طی فصل آتی رویه پیشنهادی بر اساس مدل استاندارد Crisp DM^[23] بیان شده است. این رویه شامل شش مرحله می باشد. مراحل درک فضای کسب و کار، شناسایی داده ها، آماده سازی داده ها، مدل سازی، پایش و ارزشیابی و اجرا.
۲٫۳ . متدولوژی CRISP – DM
در طول سالیان گذشته حجم زیادی از داده ها در پایگاه های اطلاعاتی سازمان ها انباشته شده است. نتیجه این انباشتگی این است که سازمان ها با حجم عظیمی از داده ها مواجه هستند. در دنیای امروز داده ها و اطلاعات حاصل از آنها به منزله یکی از دارایی های سازمان جهت ایجاد ارزش افزوده و تولید ثروت به حساب می آیند. اما در فضای کنونی سازمان ها در کسب دانش از داده ها با چالش های عمده ای مواجه هستند. در واقع امروزه سازمان ها از حجم بسیار زیاد و روز افزون داده های خود استفاده چندانی نکرده و در بسیاری از موارد تنها به ذخیره سازی آنها می پردازند. برای بهره گیری درست از داده های سازمانی مراحل زیر به صورت عمومی و صرف نظر از نوع داده ها و هدف از پردازش، ضروری
می باشد:
جمع آوری و ذخیره سازی داده ها
تحلیل و استخراج اطلاعات از داده های بدست آمده

شکل ‏۲‑۱۰ مدل سهمی‌گونه
وابستگی مکانی ویژگی‌های خاک از طریق اثر قطعه‌ای به حد آستانه بیان می‌شود. هرگاه این نسبت کمتر از ۲۵ درصد باشد نشان‌دهنده وابستگی مکانی قوی است. هرگاه وابستگی مکانی بین۲۵ تا ۷۵ درصد باشد وابستگی مکانی متوسط و هرگاه این نسبت بیش از ۷۵ درصد باشد وابستگی مکانی ضعیف است تغییرپذیری ویژگی‌های خاک ممکن است تحت تأثیر فاکتورهای داخلی مانند (فاکتورهای تشکیل خاک مانند مواد مادری) و فاکتورهای خارجی مانند (عملیات مدیریتی خاک مانند کوددهی) باشد. غالباً وابستگی‌های مکانی قوی در اثر فرآیندهای داخلی و وابستگی ضعیف در اثر فرآیندهای خارجی حاصل می‌شود (کامبردلا و همکاران، ۱۹۹۴). واریانس قطعه‌ای نشان دهنده خطای آزمایشی و تغییرات مزرعه‌ای در میان حداقل فاصله نمونه‌برداری است. نسبت اثر قطعه‌ای به حدآستانه به عنوان معیاری برای طبقه‌بندی وابستگی مکانی ویژگی‌های خاک به کار می‌رود (لیو و همکاران، ۲۰۰۴b).

تفسیر نیم‌تغییرنما
همسان‌گردی^[۶۶] و ناهمسان‌گردی^[۶۷]
ساختار تغییرپذیری مکانی یک مشخصه خاک می‌تواند مستقل از جهات جغرافیایی باشد که در این صورت آن را تغییرپذیری همسان‌گرد گویند و یا این‌که شدت و چگونگی تغییرپذیری مقادیر یک متغیر در جهات مختلف جغرافیایی، متفاوت باشد، که در این‌صورت ناهمسان‌گرد گفته می‌شود (محمدی، ۱۳۸۵).
همسان‌گردی
در این حالت تغییرنما تجربی باید با در نظر گرفتن تمامی داده‌ها، صرف نظر از قرارگیری در جهات خاص، محاسبه گردد. در این صورت، تغییرنما حاصل را «تغییرنما همه جهته^[۶۸]» گویند. در حالت همسان‌گردی، نیم‌تغییرنما فقط به فاصله بین نمونه‌ها (h) بستگی دارد. در این صورت فقط به یک نیم‌تغییرنما در سراسر منطقه مطالعاتی نیاز است. نسبت ناهمسان‌گردی در این حالت مساوی یک است و به صورت منطقه دایره‌ای شکل تعریف می‌شود (ترانگمار و همکاران، ۱۹۸۵).
ناهمسان‌گردی
ناهمسان‌گردی به تغییرات دامنه تأثیر و یا سقف تغییرنما در جهت مختلف اطلاق می‌شود و به همین دلیل تغییرنما ابزار بسیار سودمندی برای تشخیص ناهمگنی است که موجب بروز ناهمسان‌گردی می‌شود. بدین منظور کافی است ابتدا تغییرنما در جهات مختلفی رسم شود و سپس تغییرنما‌های متعلق به جهات مختلف باهم مقایسه شوند. اگر ناهمسان‌گردی وجود داشته باشد، نیم‌تغییرنما که در جهت حداکثر تغییرات محاسبه می‌شود، بیشترین شیب و آن‌که در جهت حداقل تغییرات محاسبه می‌شود، کمترین شیب را دارد. به طور کلی ناهمسان‌گردی دو گونه است:
الف. ناهمسان‌گردی هندسی^[۶۹]
ناهمسان‌گردی هندسی را گاهی اوقات « ناهمسان‌گردی بیضوی^[۷۰]» نیز می‌نامند. در این حالت حدآستانه تغییرنما محاسبه شده در تمام جهات، تقریباً یکسان است. اما دامنه‌های آن‌ها متفاوت است (محمدی، ۱۳۸۵). این بدان معنی است که اگرچه کل تغییرپذیری ( بی‌ساختار و ساختار‌دار) در جهات مختلف یکسان است، ولی بزرگی محدوده‌ای که در آن داده‌ها از خود ساختار فضایی بروز می‌دهند و در واقع به‌نحوی با یکدیگر مرتبط هستند، در جهات مختلف متفاوت است ( حسنی‌پاک، ۱۳۸۹). در حالت ناهمسان‌گردی هندسی، تغییرات در فاصله h در یک جهت معادل تغییرات فاصله kh در جهت دیگر است. نسبت ناهمسان‌گردی k اندازه نسبی تفاوت‌های جهت‌دار در تغییرات است و یک منطقه بیضی شکل را نشان می‌دهد که در جهت حداقل تغییرات گسترش یافته است. جهت حداکثر تغییرات عمود بر جهت حداقل تغییرات خواهد بود (ترانگمار، ۱۹۸۵). نسبت ناهمسان‌گردی به صورت A₁/A₂ تعریف می‌شود. A₁ دامنه تأثیر در جهت کمترین تغییرات و A₂ دامنه تأثیر در جهت بیشترین تغییرات است. در مطالعات ویژگی‌های خاک نسبت ناهمسان‌گردی بیشتر از ۴/۵ نیز گزارش شده اما اختلافات جهت‌دار تا این اندازه برای خاکها معمول نمی‌باشد، زیرا غالب نسبت‌های ناهمسان‌گردی در دامنه ۳/۱ تا ۴ هستند.
شناخت ناهمسان‌گردی هندسی از دو جنبه اهمیت دارد:
۱ طراحی شبکه نمونه‌برداری بهینه
۲ تعیین شعاع جستجو در جهات مختلف در هنگام تخمین به روش کریجینگ.
ب. ناهمسان گردی ناحیه‌ای^[۷۱]
ناهمسان‌گردی ناحیه‌ای را گاهی اوقات «ناهمسان‌گردی چینه‌بندی شده^[۷۲]» گویند. در این نوع ناهمسان‌گردی، حدآستانه تغییرنما جهت‌دار متفاوت است، اما دامنه تقریباً مشابه دارند (محمدی، ۱۳۸۵). این نوع ناهمسان‌گردی ممکن است ریشه در ناهمسان‌گردی کمیت مورد نظر داشته باشد (واقعی باشد) و یا ممکن است ناشی از عدم همگنی در شبکه نمونه‌برداری باشد (حسنی‌پاک، ۱۳۸۹).
یکی از مناسب‌ترین راه‌های بررسی ناهمسان‌گردی، استفاده از خاصیت تقارن تابع تغییرنما و ارائه تصویر دو بعدی از تغییرنما تجربی است. نمودار حاصل را « تغییرنما رویه‌ای^[۷۳]» می‌نامند. تغییرنما رویه‌ای به صورت نقشه‌ای متشکل از شبکه‌های مربعی شکل است که سلول مرکزی آن مطابق با آرایه جدا کننده (۰،۰)، یعنی دربرگیرنده تمامی جفت نمونه‌ها با فاصله جداسازی صفر است (محمدی، ۱۳۸۵). در صورتی‌که رویه تغییرنما متقارن باشد، محیط ناهمسان‌گرد از نظر هندسی تلقی می‌شود (حسنی‌پاک، ۱۳۸۹).
اگر امکان محاسبه تغییرنما رویه‌ای وجود نداشته باشد، ابتدا باید تغییرنما تجربی را در جهات مختلف جغرافیایی محاسبه کرد و سپس با بهره گرفتن از نمودار دایره‌ای^[۷۴]، پارامترهای دامنه و حدآستانه تغییرنما‌های مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد.
اثر روند بلند دامنه بر تغییرنما
حضور روند در مقادیر داده‌ها سبب به‌هم ریختگی ساختار تغییرنما تجربی می‌گردد. در نظریه متغیرهای ناحیه‌ای، خصوصیت عطفی مرتبه اول یا امید ریاضی E [Z(x)] را روند گویند. به طور کلی با فرض عدم وجود روند m=E [Z(x)] ، اقدام به محاسبه تغییرنما می‌شود. در ساده‌ترین حالت روند به صورت تابعی خطی در یک بعد نشان داده می‌شود (محمدی، ۱۳۸۵). در صورت وجود روند، شرایط پایایی برقرار نمی‌شود. در حالت کلی در دو حالت ممکن است شرایط پایایی برقرار نشود. حالت اول آن است‌که میانگین تابعی از مختصات باشد، که در این حالت روند وجود دارد. حالت دوم آن است که واریانس تابع مختصات باشد، یعنی به جای داشتن قالب h، قالب x داشته باشد. برای تشخیص روند می‌توان از تغییرنما استفاده کرد. به طور کلی تغییرنما‌هایی که در محدوده مورد نظر به سقف ثابتی نمی‌رسند، می‌توانند دلالت بر وجود روند داشته باشند (حسنی‌پاک، ۱۳۸۹).
اثر گودی
گاهی اوقات نوسانات تغییرنما تجربی، دارای الگوی تناوبی مشخصی می‌باشد که بیان‌گر ساختار تغییرپذیری مکانی دوره‌ای مقادیر متغیر مورد مطالعه است. مثال مشخص آن در خاکشناسی، پدیده گیلگای است. تغییرنما تجربی بسیاری از متغیرهای خاک، در شرایط گیلگای دارای شکل پریودی است. علاوه بر این در نیمرخ خاک‌های رسوبی، که دارای چینه‌بندی‌های رسوبی مشخص می‌باشند، بسیاری از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در نیمرخ عمودی، چنین رفتاری از خود نشان می‌دهند. این مشخصه تغییرنما را اصطلاحاً اثر گودی گویند.
تخمین و درون‌یابی مکانی
تخمین عام^[۷۵] و تخمین موضعی^[۷۶]
معمول‌ترین شیوه تخمین در آمار کلاسیک، استفاده از میانگین کلیه نمونه‌های موجود است. این نوع تخمین را تخمین عام گویند. تخمین عام عبارت است از تخمین در یک گستره جغرافیایی وسیع و با در اختیار داشتن تعداد نمونه بسیار زیاد است. به طور معمول از تخمین عام در مراحل اولیه تجزیه و تحلیل داده‌های مکانی در سطح وسیع مثلاً خاک‌های یک مزرعه یا یک ناحیه، استفاده می‌گردد. در بسیاری از مطالعات، دستیابی به جزئیات الگوی پراکنش مکانی در مقیاس محلی و موضعی، هدف اصلی را تشکیل می‌دهد. مثلاً در مدیریت حاصلخیزی خاک و برنامه‌ریزی کودی و یا در اصلاح خاک‌های آلوده، در اختیار داشتن یک کمیت عددی مانند میانگین عنصر غذایی یا غلظت آلاینده‌ها برای تصمیم‌گیری، کافی نمی‌باشد. در تخمین محلی و موضعی، ناحیه کوچک‌تری که دربرگیرنده تعداد مشاهدات بسیار کمتری است، به عنوان گستره تخمین، در نظر گرفته می‌شود (محمدی، ۱۳۸۵).
روش وزن‌دهی عکس فاصله^[۷۷] (IDW)
همه روش‌های درون‌یابی براساس این تئوری شکل گرفته‌اند که نقاطی که به هم نزدیک‌ترند، همبستگی بیشتری دارند و به هم شبیه‌ترند نسبت به آنهایی که از هم دورند. در روش وزن‌دهی عکس فاصله، فرض بر این است که نسبت همبستگی‌ها و شباهت‌ها بین همسایه‌ها متناسب است با فاصله بین آن‌ها که می‌تواند به صورت تابع عکس فاصله هر نقطه از نقاط همسایگی‌اش تعریف شود. در این روش باید شعاع همسایگی^[۷۸] و پارامتر نمایی مربوط به تابع عکس فاصله تعیین گردد. فاکتور اساسی که در دقت این روش اثر دارد براساس نظر ایزاک و سریواستاوا (۱۹۸۹)، پارامتر نمایی است.

(۱-۲۲)

: مقدار تخمین زده شده برای متغیر در نقطه مورد تخمین
: مقدار نمونه‌های واقع در همسایگی محل تخمین
: فاصله نقطه مورد تخمین تا هر یک از نمونه‌های واقع در همسایگی آن
N: تعداد نقاط واقع در همسایگی برای ارزیابی نقطه مورد تخمین
: ضرایبی که وزن‌ها را بر اساس فاصله تعیین می‌کند.

• تجزیه و تحلیل رقبا

• جمع‌ آوری اطلاعات مربوط به رقبا(CI)

• تجزیه و تحلیل واسطه‌ها

• ممیزی داخلی بازاریابی

• اثربخشی کسب‌وکار

• اثربخشی بازاریابی

• تعیین اهداف: می‌خواهیم کجا باشیم؟

• تدوین راهبرد: چگونه می‌خواهیم به وضعیت مطلوب برسیم؟

• تاکتیک‌ها:با چه وسیله‌ای به وضعیت مطلوب می‌رسیم؟

• اجرا: چه برنامه‌ای داریم؟

• کنترل: آیا به اهدافمان دست‌یافته‌ایم؟(ویکی‌پدیا)

۲-۲۰- طبقه‌بندی مشتریان در فضای الکترونیکی

به طور معمول ترکیب مشتریان یک شرکت بستگی به راهبردهای بازاریابی آن شرکت دارد. مسئله مهم در بحث برنامه‌ریزی در درجه اول توجه به مشتریان بالفعل شرکت است. در تقسیم‌بندی مشتریان الکترونیک می‌توان مقیاس‌های متفاوتی را در نظر گرفت:

۲-۲۰-۱- تقسیم‌بندی مشتریان الکترونیکی بر اساس مقیاس سودآوری

در تقسیم‌بندی مشتریان فروشگاه‌های الکترونیکی بر مبنای درجه سودآوری ایشان برای سازمان شما هر چه فعالیت و خریدهای مشتری بیشتر باشد امکانات و خدمات گسترده‌تری در اختیارش قرار خواهد گرفت در واقع مشتری خود با تعیین حجم و نوع خدمات مورد درخواست و نیازش جایگاهش را در طبقه‌بندی‌های شما تعیین می‌کند(Van den Poel & Lariviere, 2004)..

پس از تأمین زیرساخت‌های لازم در راه‌اندازی یک فروشگاه وبی باید برنامه‌ریزی و نگرش به سمتی باشد که ضمن یکسان نگری به ماهیت مشتری بودن تک‌تک افرادی که با شما وارد مراوده و معامله می‌شوند طبقه‌بندی و تفکیک مشتریان و تعیین چهارچوب‌های ارتباطی برای هر طبقه و دسته از آن صورت گیرد.

۲-۲۰-۲- طبقه‌بندی مشتریان بر اساس فعالیت:

بهترین و کارآمدترین روش در طبقه‌بندی مشتریان یک فروشگاه وبی تفکیک آن‌ها بر اساس فعالیت‌هایی است که موجبات سود را فراهم کنند. کلیه فعالیت‌ها و اقدامات مشتریان در بازارهای الکترونیکی قابل برنامه‌ریزی، کنترل و هدایت است. باید بر حسب نوع کالا یا خدماتی که در معرض فروش قرار داده شده‌اند شرایط ویژه و سطوح دسترسی متفاوتی را بری هر یک از گروه‌های مختلف مشتریان فراهم کرد. در تمامی این موارد دو هدف اساسی برای مدیریت بازار وجود خواهد داشت.

• حفظ مشتریان موجود(مشتریان بالفعل)

• جذب مشتریان تازه

هر وب سایت با چهار گروه از افراد مختلف مواجه است

• بازدیدکننده‌های اتفاقی(غیرثابت)

• بازدیدکننده‌های ثابت

• اعضاء(غیرفعال)

• اعضای فعال

به طور قطع هیچ یک از اعضای فعال یک وب سایت در ابتدا خود را به این سطح نرسانده‌اند آن‌ها به طرق مختلف از قبیل:۱- آگهی‌ها۲- پیوندها۳-معرفی دوستان۴- موتورهای جستجو ۵- به صورت اتفاقی با وب سایت شما آشنا شده‌اند و بعد از اینکه آن را متناسب با نیازهای خود یافته‌اند آن سایت را به فهرست مطلوب‌های خود افزوده‌اند.
۱-از این مرحله به بعد آن‌ها وارد مرحله دوم فعالیت شده‌اند و به بازدیدکننده‌های ثابت شما مبدل شده‌اند این در صورتی است که شما یک سایت فعال و پویا در اختیار داشته باشید تا آن‌ها برای بازگشت به سایت شما ترغیب شوند. این روند تا جایی پیش می رود که بازدیدکننده شما احساس می‌کند به اطلاعات بیشتری نیاز دارد که شما استفاده و دسترسی به آن را منوط به عضویت در سایت کرده‌اید. لذا با به وجود آمدن این نیاز وی ترجیح می‌دهد زحمت چند دقیقه‌ای بررسی و پر کردن کار برگ‌های الکترونیکی شما را به خود بدهد و پس از آن با در اختیار داشتن یک گذر واژه از سرویس های خاص اعضا برخوردار شود. اما هنوز هم شما در سایت خود امکانات و اختیاراتی را به او نداده‌اید و او از این جا به بعد است که باید وفاداری خود را به سرمایه‌گذاری ای که شما برای او انجام داده‌اید نشان بدهد و با خرید سرویس ها و امکانات مورد نظر ضمن سود رساندن به شما تبدیل به یکی از اعضای فعال سایت شما بشود از این پس شما سرویس های رایگان مختلفی را برای او فراهم خواهید کرد و با این کار درصد رضایتمندی او را از خود بالا می‌برید. حتی به او این امکان را می‌دهید که خودش به فعالیت و دادوستد بپردازد و در فروشگاه وبی شما غرفه‌ای اختیار کند.

۲-۲۰-۳- رفتار ارتباطی مشتریان در موقعیت خرید اینترنتی

۱-به‌کارگیری رفتارهای مرتبط برای دستیابی به اثربخشی بیشتر در تصمیم‌گیری‌ها و کاهش هزینه‌های پردازش اطلاعات و دستیابی به شناخت بیشتر مطابق با تصمیمات آن‌ها و کاهش مخاطره مربوط به انتخاب، اکنون ازجمله تمایلات مشتریان است. بعد از چند مبادله موفق، مشتریان نسبت به تأمین‌کننده خدمات و عرضه‌کنندگان احساس امنیت می‌کنند. زمانی که مشتری به یک سازمان اعتماد کرد، آن‌ها میدانند که این شرکت قادر به تأمین نیازها و خواسته‌هایشان است و به این شرکت متعهد می‌شوند.
۲- محیط خرید به صورت اینترنتی به مشتریان و خریداران کمک می‌کند تا با فراهم کردن انتخاب گسترده،ارزیابی اطلاعات، دقت و مقایسه کالاها زمان کمتری را صرف تصمیم‌گیری کنند . اینترنت اطلاعات مقایسه‌ای و ارزیابی‌شده‌ای را فراهم می کندو ممکن است هزینه جستجوی اطلاعات و تلاش برای تصمیم خرید را کاهش دهد. اگرچه مشتریان اینترنتی عمدتاً در تعامل با سیستم‌های کامپیوتری هستند و نمی‌توانند به طور فیزیکی کالای واقعی را لمس و احساس کنند، ولی آن‌ها با بهره گرفتن از اطلاعات فراهم‌شده به وسیله فروشگاه‌های اینترنتی می‌توانند به شکل الکترونیک تصمیم‌گیری کنند.
۳-بنابراین بحث در مورد عوامل مهم در رفتار خرید مشتریان در محیط تجارت الکترونیک نیازمند تمرکز بر قابلیت دسترسی اطلاعات است. دسترسی اطلاعات نه فقط اطلاعات مربوط به کالا و خدمات بلکه سهولت و شخصی سازی را برای نگهداری مشتریان مورد توجه قرار می‌دهد و آن به درجه‌ای که اطلاعات می‌تواند به وسیله مشتریان برای پیش‌بینی رضایت احتمالی‌شان در خرید بعد به کار رود، بستگی دارد. پس موفقیت در خرید اینترنتی با توانایی برای سازگار کردن اطلاعات برای ارضای نیازهای مشتریان ارتباط دارد.
۴- اما عوامل مختلفی ارزش پیش‌بینی اطلاعات را تعیین می‌کند و فقط یک نوع اطلاعات برای همه مشتریان ارزشمند نیست.نیاز اساسی برای ترغیب مصرف‌کننده به خرید اینترنتی عبارت است از کاهش هزینه جستجوی اطلاعات و افزایش قابلیت پیش‌بینی کیفیت کالا که به وسیله تأمین و فراهم کردن اطلاعات تخصصی برای مصرف‌کنندگان به دست خواهد آمد.
۵- همچنین منافع زیادی برای مصرف‌کننده در فرایند خرید به صورت اینترنتی وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به صرفه‌جویی در زمان، افزایش سهولت و کاهش مخاطره عدم رضایت خرید اشاره کرد. پس خدمت به مشتریان و پیشبرد فروش در طراحی فروشگاه‌های اینترنتی از عوامل مهم به شمار می‌آیند .بر اساس مطالعات انجام‌شده در سیستم‌های اطلاعات، کیفیت اطلاعات و کیفیت ارتباط با مشتریان بر رضایت اطلاعاتی مشتریان تأثیر می‌گذارد. اطلاعات فراهم‌شده توسط فروشگاه‌های اینترنتی به اطلاعات در مورد کالا و اطلاعات در مورد خدمات تقسیم می‌شود . اطلاعات کالا شامل نشانه‌های کالا، توصیه به مصرف‌کنندگان و گزارش‌های ارزیابی است. اطلاعات خدمات که بیشتر فروشگاه‌های اینترنتی فراهم می‌کنند، شامل اطلاعات اعضا، نحوه پاسخ به سؤالات جاری، اطلاعات تحویل و سفارش کالا و تبلیغات می‌شود.
۶-برای ارزیابی اطلاعات کالا و خدمات، شش ویژگی مرتبط بودن، جدید بودن،کافی بودن، خوشایند بودن، سازگار بودن و قابل‌فهم بودن مورد نیاز است. اطلاعات ارائه‌شده به وسیله فروشگاه‌های اینترنتی باید جستجوی کالا و خدمات مشتریان را حمایت کنند.
۷-برای ارضای نیازهای اطلاعاتی مشتریان، اطلاعات باید به‌روز و کافی و در جهت کمک به مشتریان در انتخاب، سازگاری و در شکل و محتوا ساده و آسان برای درک مشتری باشد و از سوی دیگر لذت، خوشی و بهره‌مندی ابعاد مهمی در شکل‌گیری گرایش و تمایل رفتاری به سوی یک سایت هستند. بنابراین خوشایندی و سرزنده بودن یک عامل برجسته در ارائه اطلاعات مبتنی بر اینترنت هستند.کیفیت ارتباط مصرف‌کنندگان به طرح و نوع آن و سهولت در جستجوی کالا یا اطلاعات بستگی دارد. باید خاطرنشان کرد که خرید اینترنتی می‌تواند تحت تاثیرطراحی ضعیف سایت قرار گیرد. بنابراین ضروری است که تأثیر طرح‌های متفاوت و امکان جستجو سریع برای مشتریان را کاملاً درک کنیم.

اکثر شبکه های حسگر طراحی شده اند که برای مدتی طولانی کار کنند بنابراین مدت زمان زیادی را در حالت خواب به سر میبرند. بنابراین گوش دادن بیهوده بخش زیادی از هرز رفتن انرژی را سبب میشود.

۳-۴ مروری بر روی MAC های موجود
پروتکل MAC زمینه تحقیقاتی گسترده ای است که تحقیقات بسیاری در آن برای شبکه های بیسیم حسگر و کم مصرف انجام میگیرد.پروتکلهایی که تاکنون طراحی شده اند میتوان به دو دسته رقابتی و TDMA تقسیم کرد.
MAC های رقابتی: استاندارد IEEE802.11 نمونه یک پروتکل بر پایه رقابت و بر پایه یک تابع هماهنگ توزیع شده میباشد و بر اساس پروتکل تحقیقاتی MACAW ساخته شده است.این پروتکل به دلیل سادگی و مقاومت آن دربرابر مشکل Hidden Terminal بسیار مورد استفاده قرار گرفته است.ولی اندازه گیریهای صورت گرفته نشان میدهد که این MAC دارای مصرف انرژی بسیار بالایی حتی در حالت غیر فعال میباشد که علت اصلی آن گوش دادن بیهوده به شبکه میباشد.PAMAS تلاش میکند این مشکل را تا حدی با مسئله هرز گوش دادن بین گره های همسایه حل کند.PAMAS تلاشی برای حل مشکل گوش دادن هرز نمیکند.
روش های بر پایهTDMA:کلاس دیگری از پروتکلهایMAC روش های مبتنی بر رزرو کردن و زمانبندی میباشد که به آنها روش های بر پایهTDMA گفته میشود.این روش ها به صورت ذاتی مصرف انرژی کمتری نسبت به روش های بر پایه رقابت دارند.زیرا دوره فعالیت واحد رادیویی کاهش یافته و هیچ سرباری به خاطر رقابت و برخورد به وجود نمی آید.درعوضTDMA نیاز دارد که گره ها خوشه های ارتباطی واقعی تشکیل دهند (مانندBluetoothویا LEACH). در اکثر روشها گره هایی که درون یک خوشه قرار میگیرند باید تنها با گره های داخل خوشه ارتباط برقرار کنند .به علاوه هنگامی که تعداد گره های داخل خوشه تغییر میکند تغییر زمانبندی گره ها و طول پنجره برای TDMA بسیار دشوار است.بنابراین مقیاس پذیری آن در مقایسه با روش های برپایه رقابت مناسب نیست.برای مثال درBlutooth حداکثر هشت گره میتوانند فعال باشند.
در[۶۲] یک روش برای خود سامان دهی گره های حسگر ارائه شده است.هر گره یک فریم شبیه TDMA نگهداری میکند که به آن Super Frame گفته میشود و از آن برای زمانبندی ارسال در یک دوره به همسایگان استفاده میشود.به این ترتیب با اینکه Super Frame شبیه یکTDMA Frame میباشد ولی به همسایگان این اجازه داده میشود که همزمان به رسانه دسترسی پیدا کنند.این قابلیت به لطف استفاده از CDMA ویاFDMA به دست می آید.مشکل این روش کاهش استفاده از پهنای باند در اختیار است.برای مثال اگر یک گره تنها قصد ارسال به یک همسایه را داشته باشد قادر به استفاده از دوره های دیگر زمانی برای ارسال به سایر همسایه ها نیست.
در[۵۶] تنظیمات مختلفCSMA مورد بررسی قرار گرفته است و یک روش پویا و سازگار پذیر برای کنترل نرخ ارائه شده است که هدف آن در اختیار دادن عادلانه پهنای باند در اختیار تمامی گره ها در یک شبکه چندگامه است.ازmote ها وTinyOS برای تست انواع مختلف MAC ها استفاده شده است.
دراین قسمت به بررسی کاملتری ازSensor-MAC که ویژه شبکه های حسگر طراحی شده و یک روش بر پایه رقابت میباشد می پردازیم.
۳-۵ S-MAC
درS-MAC تلاش می شود که اتلاف انرژی در تمام مواردی که پیش از این اشاره شد کاهش پیدا کند.اما پیش از اینکه به توضیح جزئیات S-MAC بپردازیم لازم است که پیش فرضهایی که برای شبکه حسگر در نظر گرفته شده است را بهتر بشناسیم.
شبکه حسگر از تعداد زیادی گره با ارسال رادیوی با دامنه کوتاه و مصرف کم تشکیل شده است که دارای ارتباطات چندگامه میباشند.بیشتر ارتباطات بین گره ها به عنوان هم رده صورت میگیرد تا اینکه برای یک ایستگاه مرکزی فرستاده شود.پردازش درون شبکه ای دارای اهمیت بسیاری است به این معنی که پیام ابتدا دریافت، پردازش و ذخیره میشود و سپس برای گره بعدی فرستاده میشود.
واحدهای کوچکتر پیام تنها باعث افزایش تاخیر میگردند.درپایان این فرض وجود دارد که برنامه کاربردی دارای دوره های طولانی بدون فعالیت است و میتواند تاخیر ناشی از به خواب رفتن گره ها را تحمل کند.
۳-۵-۱گوش دادن و به خواب رفتن دوره ای
چنانکه در بالا مورد اشاره قرار گرفت ، در بسیاری از شبکه های حسگر، گره ها برای مدتی طولانی غیر فعال هستندو هیچ رویدادی برای گزارش در شبکه وجود ندارد.در چنین مواقعی نیازی نیست که گره فعال باشد و بی مورد به شبکه گوش کند.S-MAC با خواباندن دوره ای گره این دوره گوش دادن را کاهش میدهد.شمای ساده ای از این روش در شکل۳-۱نمایش داده شده است. هر گره برای مدت زمانی به خواب می رود و پس از بیدار شدن به شبکه گوش میدهد تا ببیند آیا گره ای قصد تماس با او را دارد یا نه . در دوره خواب گره ،رادیوی خود را خاموش میکند و یک تایمر را برای بیدار کردن خود تنظیم میکند.
Listen
Listen
Sleep Sleep Sleep
Time
شکل۳-۱: دوره های کار و خواب گره
به یک چرخه کامل خواب وبیداری یک چارچوب گفته میشود.دوره گوش دادن معمولا براساس متغیرهای لایه فیزیکی وMAC وپهنای باند و پنجره رقابت تعیین میشود و ثابت میباشد.چرخه فعالیت به صورت نسبت دوره گوش دادن گره به طول چارچوب گفته میشود.فاصله بین دوره های گوش دادن بر اساس نیاز برنامه کاربردی تعیین میشود. برای سادگی این مقادیربرای تمام گره ها یکسان میباشد.همه گره ها آزاد هستند که برنامه خواب وبیداری خود را جداگانه انتخاب کنند ولی برای کاهش سربار کنترل ترجیح داده میشود که گره های همسایه با یکدیگر هماهنگ گردند.به این معنی که با یکدیگر به شبکه گوش دهند و با یکدیگر به خواب روند.باید توجه داشت که تمامی گره های همسایه را نمیتوان در یک شبکه چندگامه هماهنگ کرد.چنانکه در شکل۳-۲ نشان داده شده است دو گره همسایهA,B ممکن است دارای زمانبندی متفاوتی باشند در صورتیکه خود را با گره های همسایه C,D هماهنگ کرده باشند.
D B A C
شکل۳-۲:گره های A,B دارای زمانبندی متفاوت هستند وبه ترتیب با گره های C,D هماهنگ می باشند.
گره ها برنامه زمانبندی خود را از طریق پخش یک بستهSYNC به همسایگان آنی خود فرستاده و آنهارا مطلع میکند.
یک گره با همسایگان خود در زمان گوش دادن آنها ارتباط برقرار میکند ، بنابراین گره ها در صورتیکه دارای برنامه متفاوتی نیز باشند قادر به ارتباط با یکدیگر خواهند بود.برای مثال در شکل ۳-۲ اگر گره A بخواهد با گره B ارتباط برقرار کند باید منتظر شود تا این گره دوره گوش دادن خود را آغاز کند.به دوره ای که در آن بستهSYNC فرستاده می شوددوره همزمان سازی گفته می شود.
یکی از ویژگی های S-MAC این است که ساختار شبکه در آن مسطح و یک به یک میباشد.S-MAC به هماهنگی از طریق سرخوشه ها نیاز ندارد.در عوض گره ها جزئی از خوشه های مجازی دارای زمانبندی های مشابهی میباشند ولی ارتباط آنها فقط با هم درجگان خود میباشد.یک مزیت این روش هماهنگی نرم مقاومت آن نسبت به تغییرات در پیکر بندی شبکه در مقایسه با روش های بر پایه خوشه بندی میباشد.
ضعف این روش افزایش تاخیر به دلیل خواب دوره ای گره ها میباشد. به علاوه تاخیر بصورت تجمعی بر روی هرگام افزایش پیدا میکند.
در صورتیکه چندین گره قصد ارسال به یک گره را داشته باشند،همگی سعی میکنند در زمانیکه آن گره شروع به گوش دادن میکند به او پیام ارسال کنند. در چنین شرایطی لازم است که این گره ها با یکدیگر رقابت کنند.بین روش های بر پایه رقابت،۸۰۲٫۱۱ کار مناسبی را برای پیشگیری از برخورد ارائه میدهد.S-MAC از روش های مشابهی از جمله حس کردن رسانه و استفاده ازRTS/CTS برای پیشگیری از مشکل Hidden Terminal استفاده میکند.
هرکدام از این بسته ها دارای یک بخش مدت زمان هستند که مدت زمانباقیمانده تا پایان ارسال را نشان میدهد.در صورتیکه گره ای بسته ای مربوط به گره دیگر را دریافت کند میفهمد که برای چه مدتی باید در این منطقه ساکت باقی بماند.به این مقدار ، بردار تخصیص شبکه یا به اختصارNAV^[71] گفته میشود.و هرگره تایمری را برای آن تنظیم میکند.هربار که تایمر یک تیک داشته باشد از مقدار NAV یک واحد کاسته میشود تا این مقدار به صفر کاهش پیدا کند تا زمانیکه این مقدار به صفر نرسد گره در نظر میگیرد که رسانه اشغال است.به این کار حس کردن مجازی رسانه گفته میشود.
حس کردن رسانه به صورت فیزیکی در لایه فیزیکی و با گوش دادن به شبکه برای ارسال احتمالی همسایگان صورت میگیرد.زمان گوش دادن به شبکه تصادفی میباشد و در پنجره رقابت صورت میگیردتا از برخورد وگرسنگی گره ها خودداری کند.رسانه تنها در حالی خالی در نظر گرفته میشودکه هم گوش دادن فیزیکی و هم مجازی، رسانه را آزاد اعلام کنند.
تمامی فرستندگان کار گوش دادن به رسانه و بررسی آزاد بودن آن را انجام میدهند.اگر فرستنده نتواند که رسانه را در اختیار بگیردبه خواب می رود و هنگامی که گیرنده آزاد و در حال گوش دادن است دوباره بیدار میشود.بسته های پخشی بدون RTS/CTS فرستاده میشوند.بسته هایی که دارای مقصد یکتا هستند باید یک رشته RTS/CTS/DATA/ACK را بین فرستنده و گیرنده طی کنند.پس از رد وبدل موفقیت آمیز RTS,CTS دو گره زمان عادی خواب خود را برای انتقال داده استفاده میکنند.
باداشتن دوره فعالیت کوتاه و روش های رقابتی در بین هر دوره گوش دادن، S-MAC قادر است که به خوبی مسئله اتلاف انرژی در اثر گوش دادن بیهوده و برخوردها را کاهش دهد. در قسمت بعدی ، جزئیات خواب دوره ای گره ها و هماهنگی آن را بررسی میکنیم.
۳-۵-۲ به خواب رفتن زمانبندی شده
به خواب رفتن دوره ای اتلاف انرژی در اثر گوش دادن بیهوده را بسیار کاهش میدهد.درS-MAC گره ها خوابیدن خود را هماهنگ میکنند به جای اینکه تنها بصورت تصادفی به خواب بروند.در این قسمت به بررسی جزئیات به خواب رفتن گره ها میپردازیم.در ادامه به توضیح روشی برای کاهش تاخیر به دلیل خوابیدن گره ها خواهیم پرداخت.
انتخاب و نگهداری زمانبندی ها
پیش از آنکه هر گره ای خواب و بیداری دوره ای خود را آغاز کند ، لازم است که ابتدا زمانبندی ای را انتخاب و آن را با همسایگانش رد و بدل کند.هر گره دارای یک جدول زمانبندی می باشدکه در آن زمانبندی کار همه گره های همسایه ای که میشناسد را در آن نگهداری میکند.گامهای زیر برای انتخاب و ساخت جدول زمانبندی برداشته میشود.
یک گره برای مدت زمان ثابتی گوش میدهد ، که طول آن حداقل به اندازه دوره همزمان سازی میباشد.درصورتیکه هیچ زمانبندی را از گره های اطراف نشنود، بلافاصله زمانبندی خود را انتخاب کرده و آن را دنبال میکند.در این ضمن گره برنامه خود را با فرستادن یک بستهSync به همسایگان خود اعلام میکندکه فرستادن این بسته SYNC یک روند عادی رقابت را طی میکند.این روش دسترسی تصادفی شانس برخورد بسته ها را کاهش میدهد.
در صورتیکه یک گره پیش از انتخاب و فرستادن برنامه خود برنامه ای را از گره های همسایه دریافت کند ، برنامه اعلام شده توسط آن گره را به عنوان برنامه خود انتخاب میکند.سپس این گره تلاش میکند که برنامه خود را در نوبت بعدی برای بقیه بفرستد.
در صورتیکه گره ای پس از اینکه زمانبندی خود را انتخاب و اعلام کرده است ، زمانبندی دیگری را دریافت کند دوحالت رخ میدهد:درصورتیکه همسایه دیگری نداشتهباشد زمانبندی فعلی خود را دور انداخته و زمانبندی دریافتی را انتخاب میکند.درصورتیکه برنامه فعلی را نیز از همسایه ای دریافت کرده است باید در زمان گوش دادن هردو همسایه ها بیدار شده و به شبکه گوش فرا دهد.
برای درک بهتر این الگوریتم شبکه ای را در نظر بگیرید که در آن تمامی گره ها میتوانند پیامهای یکدیگر را دریافت کنند.گره ای که زودتر از بقیه شروع بکار کند باید زمانبندی را زودتر از سایرین انتخاب کند و ارسال زمانبندی آن بقیه گره ها را با آن هماهنگ میکند.دزصورتیکه یک یا چند گره همزمان شروع به کار کنند همگی گوش دادن اولیه را با یکدیگر به اتمام رسانده و بصورت مستقل همزمان برنامه یکسانی را انتخاب میکنند.فرقی نمیکند که کدام گره در رقابت موفق شده وSYNC را میفرستد زیرا در نهایت همین پیام همه گره های دیگر را همزمان میکند.
ولی درصورتیکه دو گره قادر نباشند که پیام همدیگر را بشنوند ممکن است که زمانبندی متفاوتی را انتخاب کنند. در این صورت گره هایی که در دامنه هر دو زمانبندی هستندباید هر دو زمانبندی را قبول کنند.برای مثال گره های A,B باید در زمان گوش دادن هر دو زمانبندی بیدارشوند.(شکل۳-۲) به این ترتیب در صورتیکه گره ای قصد فرستادن یک بسته پخشی را داشته باشد ، تنها لازم است که این کار را یکبار انجام دهد.ضرر این روش این است گره های مرزی وقت کمتری برای خواب دارند ومصرف انرژی بالاتری دارند.
راه دیگر آن است که گره مرزی تنها یکی از دو زمانبندی را دنبال کند و چون زمان بیداری گره دیگر را میداند میتواند با او ارتباط برقرار کند ولی برای بسته های پخشی لازم است که بسته را دوبار ارسال کند.مزیت این روش این است که گره های مرزی نیز دارای همان الگوی خواب و بیداری مانند سایر گره ها میباشند.
انتظار میرود که زمانبندی های چندگانه کمی در شبکه بوجود بیایند زیرا هرگره تلاش میکند که زمانبندی که به او داده شده است را دنبال کند.ولی ممکن است که یک گره نتواند گره همسایه خودرا به برخی از دلایل پیدا کند.بستهSYNC همسایه ممکن است که به دلیل برخورد یا اختلال خراب شده باشد.گره همسایه ممکن استبه دلیل اشغال بودن رسانه بستهSYNC را خیلی دیر فرستاده باشد.در صورتیکه یک گره در مرز دو زمانبندی باشد ممکن است یکی از آنها را دریافت نکنددر صورتیکه زمانبندی دو دسته باهم همپوشانی نداشته باشد.
برای آنکه دو گره همسایه برای مدت نامحدودی از یکدیگر بی خبر باقی نمانند (زمانی که دارای دو زمانبندی کاملا مجزا هستند.)،S-MAC از روش کشف دوره ای همسایه ها استفاده میکندکه در آن یک گره هر از چند گاهی برای کل دوره همزمان سازی بیدار می ماندو به رسانه گوش فرا میدهد.
بسامد کشف دوره ای همسایه ها بستگی به تعداد همسایه های گره دارد، در صورتیکه گره ای دارای همسایه ای نباشد با بسامد بیشتری نسبت به حالتی که دارای همسایه میباشد به کشف همسایگان میپردازد.از آنجاکه مصرف انرژی در این حالت زیاد میباشد ، اینکار نباید زیاد انجام شود.در پیاده سازیS-MAC طول دوره همزمان سازی ۱۰ثانیه میباشدوهر گره در صورتیکه حداقل دارای یک همسایه باشد اینکار را هردو دقیقه انجام میدهد.
حفظ زمانبندی
از آنجا که گره های همسایه برنامه زمانبندی خود راهماهنگ میکنند،خطای راندگی ساعت گره ها ممکن است که همزمانی گره ها را برهم زند.از دو روش برای مقاوم سازی همزمانی گره ها در برابر چنین خطایی استفاده میشود.نخست آنکه تمامی زمان های ارسال شده نسبی هستند ونه مطلق. دوم آنکه، دوره گوش دادن به صورت مشخصی از نرخ خطای راندگی ساعتها بیشتر است. برای مثال دوره گوش دادن گره۰٫۵ ثانیه است که ده برابر بیشتر از خطای راندگی در حالت عادی است.در مقایسه با روش های TDMA که دارای پنجره های بسیار کوچکی هستند،S-MAC به همزمان سازی بسیار سست تری نیاز دارد.
با آنکه طولانی بودن دوره گوش دادن گره ها نسبت به خطای راندگی تا حد زیادی مشکل همزمان سازی را حل میکند ولی گره ها نیاز دارند هراز چند گاهی زمانبندی خود را برای دیگران ارسال کنند تا از خطای راندگی در دراز مدت جلوگیری شود.دوره همزمان سازی میتواند به نسبت بلند باشد.اندازه گیری های انجام شده برروی یک شبکه حسگر آزمایشی نشان میدهد که خطای راندگی بین دو گره بیشتر از ۰٫۲میلی ثانیه نمیشود.