آنها در روش خود از یک جدول درهم ساز دو بعدی استفاده کرده بودند.همچنین به منظور کاهش حجم اطلاعات مورد ذخیره و پردازش از تکنیک نمونه برداری از جریان استفاده شده است. این مسئله باعث افزایش چشمگیری در سرعت محاسبات و نیز افزایش نرخ خطا به دلیل حذف برخی جریانات می شود. جهت کاهش نرخ خطا نویسندگان این پژوهش از یک سری تکنیک های آماری به منظور تخمین دقیق درجه ورودی/خروجی میزبان های مورد تحلیل بهره برده اند.
در پژوهش Kim و دیگران [۳۰] ابتدا انواع حملات محدود کننده سرویس در قالب الگوهای ترافیکی^[۸۳] بررسی شده است. در واقع یک الگوی ترافیکی یا امضای حمله^[۸۴] عبارت است از تعداد و اندازه جریان های شبکه و بسته ها و نیز میزان پهنای باند^[۸۵] که در خلال حمله استفاده می شود. در این پژوهش نشان داده شده که این الگوی ترافیکی به ازای حملات مختلف بسیار متفاوت هستند. سپس با ارائه یکسری معیارهای ارزیابی^[۸۶] در قالب توابع شناسایی^[۸۷]، توانسته اند احتمال مشکوک بودن یک ترافیک را تخمین بزنند.
در پژوهشی دیگر Munz و دیگران، یک زیربنای^[۸۸] عمومی برای شناسایی حملات محدود کننده سرویس معرفی کرده اند. آن ها نام سیستم خود را TOPAS^[89] گذاشتند که وظیفه آن جمع آوری جریان های شبکه از منابع و مکان های مختلف بود. این زیربنا دارای بخش های شناسایی زمان حقیقی متفاوتی است که توسط مدیر شبکه پیکربندی می شوند. بخش های مختلف این زیربنا قادر به شناسایی انواع حملات هستند اما تمرکز اصلی این پژوهش بر شناسایی حملات محدود کننده سرویس و حملات محدود کننده سرویس توزیع شده^[۹۰]، می باشد.

• • • • 1. 1. پویش

         

         

     

     

حمله پویش در واقع ارسال یک سری بسته های کوچک به منظور کاوش^[۹۱] سیستم مقصد می باشد. ماهیت این حمله به گونه ای است که تعداد بسیار زیادی جریان شبکه تولید می کند. این حمله ممکن است به میزبان های مختلف و از طریق پورت های مبدا و مقصد متفاوتی صورت گیرد. حملات پویش به سه دسته تقسیم بندی می شوند:

• • پویش افقی^[۹۲]: سیستم نفوذگر بر روی یک پورت خاص بر روی تعداد زیادی میزبان عملیات خود را انجام می دهد.

• • پویش عمودی^[۹۳]: سیستم نفوذگر بسته های پویشی خود را بر روی تعدادی از پورت های یک میزبان خاص ارسال می کند.

• • پویش دسته ای^[۹۴]: تعداد متفاوتی پورت بر روی تعداد متفاوتی میزبان توسط نفوذگر مورد پویش قرار می گیرد.

دسته بندی حملات پویش
بر مبنای ادعای مطرح شده توسط Zhao و دیگران، ویژگی برجسته حمله پویش را می توان درجه خروجی غیر نرمال میزبان دانست [۳۱]. از سویی دیگر درجه ورودی غیر نرمال میزبان نیز می تواند بیانگر احتمال وقوع حمله محدودکننده سرویس علیه میزبان باشد.
در پژوهشی Li و دیگران [۳۲] از یک طرح اولیه دو بعدی جهت شناسایی حملات پویش و نیز حمله محدود کننده سرویس بهره برده اند. همان طور که گفته شد، طرح اولیه یک جدول درهم است که توسط این جدول می توان تعداد رخداد مرتبط با یک رویداد را شمارش کرد. همچنین یک سری ویژگی های آماری در مورد تغییرات ترافیک شبکه در طول زمان به دست آورد. این نویسندگان برای هر بعد از این طرح اولیه دو بعدی کلیدهای متفاوتی را در نظر گرفته بودند. به عنوان مثال یک از ابعاد می تواند مرتبط با پورت مقصد باشد که سرویس مورد نظر در مقصد است. بعد دیگر نیز مرتبط با زوج آدرس مبدا و آدرس مقصد باشد که بیانگر تعاملات میان دو میزبان است. این کلید ها می تواند در شناسایی پویش افقی، عمودی و حمله سیل آسای ^[۹۵]SYN مفید واقع شوند.
در مدل آماری ارائه شده توسط Wagner و دیگران، از معیار ارزیابی انتروپی^[۹۶] جهت تشخیص منظم بودن ترافیک شبکه استفاده شده است [۲۴]. معیار آنتروپی که در سال ۱۹۸۴ ارائه شد[۲۸]، نمایانگر میزان عدم قطعیت^[۹۷] و تصادفی بودن^[۹۸] یک پردازش اتفاقی^[۹۹] است. به علاوه معیار انتروپی جهت فشرده سازی داده با کمترین میزان اتلاف^[۱۰۰] داده می باشد. از این رو ارائه دهندگان این مدل با بهره گرفتن از مفهوم فشرده سازی انتروپی یک روال تحلیل^[۱۰۱] موثر بر مبنای فشرده سازی دنباله معیارهای^[۱۰۲] شبکه طراحی کردند. آن ها مشاهده کردند که وقوع حمله پویش در یک بازه زمانی خاص، بر روی انتروپی کلی میزبان تاثیر می گذارد. به طور کلی اگر از یک منبع تعداد زیادی جریان شبکه ارسال شود-منبعی پویشگر- انتروپی مرتبط با توزیع آدرس های مبدا دچار کاهش ناگهانی می شود. همچنین در همان زمان انتروپی مرتبط با توزیع آدرس های مقصد دچار افزایش ناگهانی می شود چرا که یک منبع مشغول برقراری ارتباط با تعداد زیادی مقصد می باشد. استفاده از این تغییرات انتروپی می تواند به آشکارسازی حملات در شبکه کمک کند.
در پژوهشی دیگر Ding و دیگران[۱۴] با یاری جستن از معیارهای تحلیل شبکه اجتماعی به اثبات نظریه خود در مورد رفتار نفوذگران در شبکه پرداخته اند. آنها این نظریه را مطرح کردند: “نفوذگر کسی است که فارغ از مرزهای اجتماعی موجود، با اجتماعات مختلف ارتباط برقرار کند". آن ها با بهره گرفتن از معیارهای تحلیل شبکه های اجتماعی مانند ضریب همبستگی دسته^[۱۰۳] و مرکزیت میانی^[۱۰۴] توانستند روشی موثر و ساده برای شناسایی نفوذگران ارائه دهند. مدل ارائه شده توسط آنها به عنوان مکمل سیستم های مبتنی بر امضاء می تواند به کار گرفته شود.

• • • • 1. 1. Botnet

         

         

     

     

در حملات Botnet، گروهی از کامپیوترهای آلوده از راه دور توسط فرمانده حمله هدایت و کنترل می شوند. این شبکه از کامپیوترهای آلوده ابزاری مناسبی جهت راه اندازی حملات گسترده می باشد. شناسایی کامل این گروه از کامپیوترهای آلوده بسیار دشوار می باشد چرا که با شناسایی فرمانده حمله و منزوی کردن آن، سایر کامپیوترها دیگر خطرناک نمی باشند. اما روش موثری برای شناسایی فرمانده تا کنون پیدا نشده و این حوزه از پژوهش هنوز در ابتدای راه می باشد[۳۴]. یکی از تفاوت هایی که این حمله با حملات پویش و محدود کننده سرویس دارد این است که برای شناسایی این حمله Botnet نیاز به نظارت طولانی مدت شبکه وجود دارد تا بتوان فرمانده و یا کامپیوترهای آلوده تحت کنترل را شناسایی کرد. حال آنکه در حملات پویش و محدود کننده سرویس امکان شناسایی در زمان حقیقی^[۱۰۵] وجود دارد.
در حقیقت، اکثر حملات Botnet از طریق کانال ^[۱۰۶]IRC اداره می شوند. که از طریق در سطح داده جریان شبکه قابل شناسایی هستند و نیازی به بررسی محتوای ترافیک ارسالی نمی باشد. در مدل ارائه شده توسط Karasaridis و دیگران [۳۹] ترافیک مرتبط با کانال IRC بدون توجه به شماره پورت مدل سازی می شود. در پژوهش مذکور دو هدف کلی دنبال شده است. اول اینکه طی یک روند چند مرحله ای فرماندهان حملات شناسایی می شوند. ابتدا با بررسی وقایع ثبت شده مرتبط با عملیات پویش، هرزنامه و ویروس ها جریان مرتبط با ارتباطات مشکوک شناسایی می شوند. این ارتباطات مشکوک که معمولا از طریق کانال IRC برقرار می شود، می تواند میان فرمانده احتمالی و شبکه تحت کنترل او باشد. سپس این الگوی ارتباطی مشکوک با مدل ساخته شده از جریان شبکه مقایسه می شود تا از صحت شناسایی مطمئن گردند. دومین هدفی که در پژوهش مورد نظر دنبال شده، این است که پس از شناسایی فرمانده حمله سیستم بتواند سیستم های آلوده تحت کنترل را از لحاظ رفتاری دسته بندی کند. به همین منظور یک الگوریتم دسته بندی سلسله مراتبی^[۱۰۷] ارائه داده اند که کامپیوترهای آلوده را برمبنای فعالیت های پرت هایشان دسته بندی می کند.
در دو پژوهش دیگر روش مشابهی توسط Livadas و همکاران [۳۹] و نیز Strayer و همکاران [۳۸] استفاده شده است. در این پژوهش ها با مدل کردن جریان TCPو گفتمان های IRC و با بهره گیری از روش های یادگیری ماشین روشی جهت شناسایی خودکار حملات Botnet ارائه کرده اند. این پژوهشگران در پژوهش خود به بررسی کارآیی روش های یادگیری ماشین مانند استفاده از کلاسه کننده های درختی^[۱۰۸]، شبکه های Bayesian^[109] و کلاسه کننده های Naive Bayes^[110] پرداخته اند. در نهایت توانسته اند با تفکیک ترافیک IRC از ترافیک های دیگر^[۱۱۱] به شناسایی و تفکیک ترافیک های مرتبط با حمله بپردازند.

۱- توانایی تغییر سریع مسیر حرکت، سرعت و حفظ تعادل و درک موقعیت است (هادوی، ۱۳۸۷، ۲۲۷).
۲- در این تحقیق تعریف مفهمومی و عملیاتی یکسان است. از آزمون ایلینویز برای تعیین میزان چابکی استفاده می کنیم.

۶٫۲٫۹٫۱٫ توان عضلانی
۱- توانایی تولید مقدار زیادی نیرو علیه یک مقاومت معین در زمانی کوتاه می باشد (گائینی، ۱۳۸۳).
۲- در این تحقیق تعریف مفهمومی و عملیاتی یکسان است. در این پژوهش توان اندام تحتانی با بهره گرفتن از آزمون پرش عمودی سارجنت اندازه گیری می شود.
۷٫۲٫۹٫۱٫ تعادل
۱- توانایی فرد در حفظ و نگهداری پایداری را تعادل می گویند (کاتلین ام، ۱۳۸۶). تعادل به صورتهای ایستا و پویا و نیمه پویا است (فراهانی، ۱۳۸۴).
۲- در این تحقیق تعریف مفهمومی و عملیاتی یکسان است. در این پژوهش برای اندازه گیری تعادل ایستا از روش ایستادن لک لک و برای اندازه گیری تعادل پویا از تست نشستن و رفتن (T.G.U.G) بهره گرفته شده است.
۸٫۲٫۹٫۱٫ فیزیولوژی
۱- فیزیولوژی علمی است که به مطالعه چگونگی کار با دستگاه ها، بافت ها و سلول های بدن می پردازد و مشخص می کند که چگونه اعمال مختلف بدن یکپارچه می شوند تا نظم داخلی بدن را حفظ کنند. در ورزش این علم به چگونگی تغییرات ساختاری و کارکردی بدن به هنگام فعالیت های کوتاه مدت و بلند مدت می پردازد (رابرگتز، ۱۳۸۵).
۲- در این تحقیق تعریف مفهومی و عملیاتی یکسان می­باشد و منظور از ارزیابی ویژگی­های فیزیولوژیکی، استقامت قلبی- تنفسی آزمودنی­ها می­باشد.
۹٫۲٫۹٫۱٫ پارامترهای روانی
۱- مجموعه خصوصیات روانی ورزشکار است که غیر قابل مشاهده بوده ولی بر رفتار حرکتی وی اثر می­گذارند (فراست، ۱۳۸۶).
۲-در این تحقیق تعریف مفهومی و عملیاتی یکسان می باشد و منظور از پارامترهای روانی بررسی وضعیت سلامت عمومی (GHQ-28) و روان آزردگی، برون گرایی، پذیرا بودن، توافقی بودن، مسئولیت پذیری (NEO-FFI) مد نظر می باشد.
۱۰٫۲٫۹٫۱٫ سلامت عمومی
۱- سلامت عمومی عبارت است از رفاه کامل جسمی، روانی، و اجتماعی فرد، که بین این سه جنبه تأثیر متقابل و پویا وجود دارد و به عنوان یکی از ملاک­های تعیین کننده سلامت افراد در نظر گرفته می­ شود (فراست، ۱۳۸۶).
۲- در این تحقیق تعریف مفهمومی و عملیاتی یکسان است. در این پژوهش از پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ، فرم ۲۸ سؤالی آن استفاده شده است که چهار خرده مقیاس اضطراب، افسردگی، اختلال در کارکرد اجتماعی و عملکرد جسمانی را می سنجند.
۱۱٫۲٫۹٫۱٫ تیپ شخصیتی
۱- به مجموعه شیوه ­های واکنش یا ساخت شخصیت تیپ گفته می­ شود. هدف از تشخیص تیپ­های شخصیتی یا طبقه ­بندی انواع شخصیت­ها، مطالعه ویژگی­های جسمانی، روانی و رفتاری آن­هاست (فراست، ۱۳۸۶).
۲- در این تحقیق تعریف مفهمومی و عملیاتی یکسان است. در این تحقیق از پرسشنامه تیپ شخصیتی نئو (NEO-FFI) استفاده شده است. این پرسشنامه ۵ بعد عمده شخصیت شامل: روان آزرده گرایی، برون گرایی، پذیرا بودن، توافقی بودن و مسئولیت پذیری را اندازه می­گیرد.
۱۲٫۲٫۹٫۱٫ وضعیت قامتی و اسکلتی- عضلانی
۱- ارتباط قسمت های مختلف بدن نسبت به خط ثقل یا به عبارتی ترتیب قرار گرفتن صحیح و متناسب اجزای بدن وضعیت قامتی نامیده می­ شود. وضعیت مطلوب بدنی نشانه سلامت دستگاه اسکلتی- عضلانی می باشد (دانشمندی، ۱۳۸۶).
۲- در این تحقیق تعریف مفهومی و عملیاتی یکسان می­باشد و منظور از وضعیت اسکلتی- عضلانی بررسی انحراف جانبی سر، شانه نابرابر، انحراف جانبی ستون مهره­ها، انحراف جانبی لگن، انحراف مچ پا به خارج، انحراف گردن به جلو، گرد پشتی، تنه عقب رفته، شکم افتاده، قوس کمر، زانوی پرانتزی، زانوی ضربدری، کف پای صاف، کف پای گود، پای چرخیده به داخل می­باشد که بدن را از حالت مطلوب خارج می­ کند.
۱۳٫۲٫۹٫۱٫ ناهنجاری­های وضعیتی
۱- تغییرات نامطلوبی را گویند که ساختار اسکلتی بدن و راستای طبیعی قامت را بر هم می­زند (دانشمندی، ۱۳۸۶).
۲- در این تحقیق تعریف مفهومی و عملیاتی یکسان می باشد و ناهنجاری­ها به وسیله صفحه شطرنجی و خط شاقولی ارزیابی شده ­اند.
انحراف جانبی سر
۱- چنانچه خط کشش ثقل بر روی استخوان پس سری منطبق نباشد و سر به طرفین خمیدگی داشته باشد، به این ناهنجاری کج گردنی می­گویند (دانشمندی، ۱۳۸۶).
۲- در این تحقیق تعریف مفهومی و عملیاتی یکسان است. در این پژوهش با بهره گرفتن از صفحه شطرنجی و خط شاقولی از نمای خلفی و جانبی مشاهده می­ شود.
۱۴٫۲٫۹٫۱٫ شانه نابرابر
۱- یا افتادگی شانه وضعیتی است که در آن شانه­ها در راستای یک خط افقی قرار نگرفته­اند (عادلی، ۱۳۸۵).
۲- در این تحقیق تعریف مفهومی و عملیاتی یکسان است. با بهره گرفتن از صفحه شطرنجی و خط شاقولی از نمای خلفی مشاهده می­ شود.
۱۵٫۲٫۹٫۱٫ انحراف جانبی ستون مهره­ها
۱- کج پشتی یا اسکولیوز، تمایل و انحنای ستون مهره ها به یکی از طرفین چپ یا راست بدن می­باشد. در این ناهنجاری ستون مهره­ها با تمایل یک انحناء به سوی پهلوی دیگر تغییر شکل پیدا می­ کند (کاشف، ۱۳۸۵).
۲- در این تحقیق تعریف مفهومی و عملیاتی یکسان است. با بهره گرفتن از صفحه شطرنجی و خط شاقولی از نمای خلفی مشاهده می­ شود.
۱۶٫۲٫۹٫۱٫ انحراف جانبی لگن
۱- هنگامیکه عوامل نگهدارنده و پایدار کنده لگن از یک طرف دچار اختلال می شود لگن چرخش جانبی پیدا می­ کند. زیرا یکی از نیروهای نگه دارنده مقدارش کم می شود (علیزاده، ۱۳۸۱).
۲- در این تحقیق تعریف مفهومی و عملیاتی یکسان است. با بهره گرفتن از صفحه شطرنجی و خط شاقولی از نمای خلفی مشاهده می­ شود.
۱۷٫۲٫۹٫۱٫ انحراف مچ پا به خارج
۱- با عنوان پاهای دمر نیز شناخته شده است. و با برآمدگی در قوزک داخلی و صافی کف پای کاذب که با پیچش داخلی مچ پا ایجاد شده اند، مشخص می­ شود (علیزاده، ۱۳۸۱).
۲- در این تحقیق تعریف مفهومی و عملیاتی یکسان است. برای ارزیابی این عارضه از خط شاقولی در نمای روبرو استفاده شده است.
۱۸٫۲٫۹٫۱٫ انحراف گردن به جلو
۱- افزایش گودی گردن و حرکت گردن به سمت جلو بیش از حالت طبیعی را لوردوز گردنی می­گویند (طاهری، ۱۳۸۷).
۲- در این تحقیق تعریف مفهومی و عملیاتی یکسان است. با بهره گرفتن از صفحه شطرنجی و خط شاقولی از نمای جانبی مشاهده می­ شود.
گردپشتی
۱- تمایل قسمت فوقانی ستون فقرات به سمت جلو و در نتیجه افزایش برآمدگی و قوس مهره­های پشتی (سینه ای) را گردپشتی یا کیفوز گویند (کاشف، ۱۳۸۵).
۲- در این تحقیق تعریف مفهومی و عملیاتی یکسان است. با بهره گرفتن از صفحه شطرنجی و خط شاقولی از نمای جانبی مشاهده می­ شود.
۱۹٫۲٫۹٫۱٫ تنه عقب رفته
۱- کاهش یا از بین رفتن قوس­های طبیعی ستون مهره­ها ناهنجاری به نام پشت صاف یا تنه عقب رفته به وجود می ­آورد (حسینی کاخکی، ۱۳۸۲).

امکان استفاده مردم در کشورهای در حال توسعه و مناطق روستایی و دورافتاده از محصولات و خدماتی که قبلا به آن دسترسی نداشته اند
دسترسی به خدمات عمومی
۲-۲-۶- محدودیتهای تجارت الکترونیک
به نقل از معمارنژاد (۸۵) بر اساس مطالعات انجام شده توسط commercenet در سال ۲۰۰۱ ده مانع اصلی در ایالات متحده برای توسعه تجارت الکترونیک عبارت بودند از: مسائل امنیتی، مسائل مربوط به عدم اطمینان و ریسک، ضعف معلومات افراد در مورد تجارت الکترونیک، فقدان مدلهای کسب و کار، مسائل فرهنگی، اعتبار کاربران و زیرساخت عمومی، سازماندهی، کلاهبرداریها، سرعت پایین اینترنت و مشکلات قانونی.

به طور خلاصه محدودیتهای تجارت الکترونیک را می توان به محدودیتهای فنی و غیر فنی تقسیم بندی نمود که عبارتند از :
محدودیتهای فنی تجارت الکترونیک:
فقدان استانداردهای جهانی قابل قبول برای کیفیت، امنیت و قابلیت
پهنای باند ناکافی برای ارتباطات از راه دور
کامل نبودن ابزارهای توسعه نرم افزار
در یکپارچه سازی اینترنت و نرم افزار تجارت الکترونیک با برخی بانکهای اطلاعاتی و کاربردهای موجود مشکلاتی وجود دارد.
ایجاد تجارت الکترونیکی علاوه بر سرورهای شبکه نیاز به سرورهای وب مخصوصی دارد که باعث هزینه اضافی میشود.
مطابق نبودن برخی نرم افزارهای تجارت الکترونیک با برخی سخت افزارها و یا برخی از سیستمهای عملیاتی یا سایر اجزا باعث بروز مشکلاتی می شود.
هنوز دسترسی به اینترنت پرهزینه بوده و برای بسیاری از مشتریان در دسترس نمی باشد.
محدودیتهای غیر فنی
بسیاری از مسائل قانونی تجارت الکترونیک حل نشده اند.
مقررات و استانداردهای دولتی برای بسیاری از موقعیتها اصلاح نشده اند.
از آنجاییکه تجارت الکترونیک هنوز در حال تغییر و گسترش می باشد بسیاری از مردم به دنبال موقعیتی برای پایدارکردن آن قبل از ورود به عملیات تجارت الکترونیک می باشد.
مشکلات فرهنگی در به کارگیری تجارت الکترونیک
افزایش حجم کلاهبرداریها در اینترنت
در تجارت الکترونیک امکان بررسی دقیق محصول مورد نظر برای خرید وجود ندارد و تنها با مشاهده برخی خصوصیات محصول شخص می تواند اقدام به خرید کند.
به دلیل این دیدگاه که تجارت الکترونیک پرهزینه است و فاقد مسائل امنیتی است بسیاری از افراد نمی خواهند از آن استفاده کنند
هنوز تعداد کافی از فروشندگان و خریداران که بتوانند در جهت عملکردهای سود آور تجارت الکترونیک عمل کنند وجود ندارد.
برخورد چهره به چهره در بازارهای فعلی از بین می رود و این می تواند روابط افراد را از بین ببرد.
۲-۳- صنایع کوچک و متوسط
نقش بنگاههای اقتصادی به خصوص صنایع کوچک در سالهای اخیر در همه کشورها روبه افزایش است. این شرکتها از جنبه های مختلف اجتماعی، تولید و ارائه خدمات در حال نقش آفرینی هستند. در بسیاری از کشورها شرکتهای کوچک و متوسط مهد تحول و نوآوری و ابداع فناوری های جدید هستند.
تجربه بسیاری از کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته نشان می دهد که بخش صنایع کوچک و متوسط به دلایل مختلف می تواند نقش محوری در توسعه اقتصادی و صنعتی داشته باشد. امروزه بسیاری از کشورهای در حال توسعه نظیر مالزی، هند، کره جنوبی ، اکراین و … با سرعتی بیش از انتظار در حال رسیدن به مرزهای توسعه یافتگی هستند. در این میان آنچه به نظر می رسد روند توسعه یافتگی را در این کشورها تسریع بخشیده توسعه کسب و کارهای کوچک و متوسط است (احمدی، صفری کهره و اعظمی، ۷۲). توسعه این کسب و کارها در واقع مشارکت عامه مردم را در توسعه اقتصادی کشور میسر می سازد و شاید لازم ترین مبنای توسعه در بخشهای اقتصادی است (احمدی، صفری کهره و اعظمی، ۷۲). اهمیت این شرکتها باعث شده که کشورهای در حال توسعه راهبردهای خود را معطوف به توسعه این شرکتها نمایند. به عنوان نمونه کشور مالزی در برنامه ۵ ساله هشتم خود (۵-۲۰۰۱) به رشد شرکتهای کوچک و متوسط توجه ویژه ای نمود. از جمله کمکهای آن می توان به پرورش شرکتهای کوچک و متوسط مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات اشاره کرد. از جمله راهبردهای این کشور در برنامه دوم صنعتی خود (۲۰۰۵ - ۱۹۹۵) برای تقویت شرکتهای کوچک و متوسط ارتقاء سهم این شرکتها به بالای ۹۰% در بخش صنعتی این کشور است (علیدوستی، ۸۹).
صنایع کوچک و متوسط از بسیج منابع ملی حمایت می کند و در نتیجه باعث ایجاد فرصتهای شغلی، ایجاد رفاه و بالاخره فقر زدایی می شود (شقاقی و شفیعی، ۸۴). این صنایع به اقشار آسیب پذیر جامعه از قبیل جوانان و زنان کمک می کند (شقاقی و شفیعی، ۸۴). صنایع کوچک و متوسط می تواند نقش مهمی در تحقق روند خصوصی سازی کشور ایفا نماید و ثابت نموده که منعطف و نوآور است و در بسیاری از بخشها این صنایع امتیازات قابل توجهی نسبت به صنایع بزرگ دارند و این امر آنها را قادر می سازد سریعتر و مؤثرتر به تحولات و آینده جهانی پاسخ دهند.
۲-۳-۱- مشارکت بنگاههای کوچک و متوسط در توسعه اقتصادی
دلایل تشویق رشد سریع شرکتهای کوچک و متوسط، نوآوری، اشتغالزایی، کاهش بیکاری، افزایش بهره وری و فقرزدایی محسوب می شود. این شرکتها در عرصه بین المللی و ملی قابلیت‌های فراوانی دارند.
صنایع کوچک و متوسط و صنایع خرد، مشارکت حائز اهمیتی در توسعه اقتصادی و صنعتی نظام های اقتصادی توسعه یافته و در حال توسعه دارند. آنها ستون فقرات بخش خصوصی را تشکیل می دهند، بیش از ۹۰ درصد بنگاههای جهان و ۵۰ تا ۶۰ درصد اشتغال در این بخش را شامل می شوند (شقاقی و شفیعی، ۸۴). این آمار در کشورهای در حال توسعه حتی بیشتر است و بیش از ۹۰ تا ۹۵ درصد کل صنایع ، کو چک یا متوسط و ۷۰ تا ۷۵ درصد اشتغال این صنایع را تشکیل داده و ۵۰ تا ۶۰ درصد محصولات صنعتی را تولید می کنند (شقاقی و شفیعی، ۸۴).
۲-۳-۲- اهمیت راهبردی بنگاههای کوچک و متوسط در کشورهای در حال توسعه
شرکتهای کوچک و متوسط به طور کلی با شرایط کشورهای در حال توسعه سازگارترند زیرا:
صنایع کوچک و متوسط اشتغالزا هستند .
با توجه به اینکه صنایع کوچک و متوسط بطور معمول بیشتر از صنایع بزرگ به تأمین کنندگان محلی وابسته اند، در نتیجه بطور غیر مستقیم باعث ایجاد فرصتهای شغلی می شوند.
صنایع کوچک و متوسط بیشتر از سرمایه انبوه، به استفاده بیشتر از نیروی کار گرایش دارند.
صنایع کوچک و متوسط از ظرفیت سازی سیستماتیک و مولد حمایت می کنند. آنها به جذب منابع مولد در تمامی سطوح اقتصادی کمک می کنند و در ایجاد نظام اقتصادی پویا و منعطف که در آن بنگاههای بزرگ و کوچک به هم مرتبط هستند نقش دارند.
صنایع کوچک و متوسط بیشتر از صنایع بزرگ تمایل به پراکندگی و توزیع جغرافیایی دارند و باعث توسعه و اشاعه روحیه کارآفرینی و مهارت ها می شوند و موجب کاهش نابرابری اقتصادی در مناطق شهری و روستایی می شوند.
صنایع کوچک و متوسط در برابر شرایط متغیر انعطاف پذیرتر هستند.
صنایع کوچک و متوسط به دلیل حجم کوچکشان فاقد ساختارهای انعطاف ناپذیر و نظام های تصمیم گیری پیچیده هستند.
۲-۳-۳- نقش بنگاههای کوچک و متوسط در تجارت بین الملل
بنگاههای کوچک ومتوسط میتوانند در نقشهای مختلف به تجارت فزاینده بین المللی کمک نموده یا از آن منتفع گردند.که از آن جمله میتوان به موارد ذیل اشاره نمود (شقاقی و شفیعی، ۸۴):
۱- تامین کننده محصولات و خدمات مورد نیاز شرکتهای بزرگ صادراتی
۲- صادرکننده محصولات جدید
۳- فراهم کننده خدمات پشتیبانی برای معاملات تجاری بین المللی (ازقبیل حمل ونقل داخلی، حمل و باربری، حق العمل گمرکی)
۲-۳-۴- تعریف بنگاههای کوچک و متوسط(SMEs)

سؤالاتی که میزان تمکین اجباری را اندازه گیری می کنند

۱- به نظر شما اگر با اداره مالیات همکاری نشود، برخورد جدی با فرد خاطی خواهد کرد.
۲- به نظر شما ادارات مالیات بسیار علاقمند هستند که افراد را هنگام ارتکاب جرم دستگیر نمایند.
۳- به نظر شما نباید به ادارات مالیاتی اجازه دهیم که ما را مجبور به انجام کاری نمایند.
۴- به نظر شما غیرممکن است که افراد کاملاً از ادارات مالیات راضی باشند.
۵- به نظر شما اگر تنها یک بار فردی به عنوان متخلف مالیاتی به ادارات مالیات معرفی شود، دیگر هرگز این ذهنیت نسبت به تغییر نخواهد کرد.
۶- به نظر شما همواره افرادی در جامعه وجود دارند که در مقابل پرداخت مالیات مقاومت می‌کنند.

منبع: کرچلر^[۵۲](۲۰۰۸) به نقل از بریت‌ویتز^[۵۳](۲۰۰۳)
۳-۵- روایی و پایایی
ابزار سنجش باید از روایی و پایایی لازم برخوردار باشد تا محقق بتواند داده‌های متناسب با تحقیق را گردآوری نماید و از طریق این داده‌ها و تجزیه و تحلیل آن‌ها، فرضیه‌های مورد نظر را بیازماید و به سؤال تحقیق پاسخ دهد. ابزار سنجش و آزمون‌های استاندارد و میزان شده معمولاً از روایی و پایایی مناسبی برخوردارند؛ از این رو محققان می‌توانند آن‌ها را با اطمینان به کار گیرند؛ ولی ابزار محقق ساخته فاقد چنین اطمینانی هستند و محقق باید از روایی و پایایی آن‌ها اطمینان حاصل کند ( حافظ‌نیا، ۱۵۵:۱۳۸۲).
منظور از روایی این است که مقیاس و محتوای ابزار یا سؤالات مندرج در ابزار دقیقاً متغیرها و موضوع مورد مطالعه را بسنجد؛ یعنی این که هم داده‌های گردآوری شده از طریق ابزار مازاد بر نیاز محقق نباشد و هم اینکه بخشی از داده های مورد نیاز در رابطه با سنجش متغیرها در محتوای ابزار حذف نشده باشد یا به عبارت دیگر، عین واقعیت را به خوبی نشان دهد (همان).
به لحاظ پایایی ” وسیله معتبر آن است که دارای ویژگی‌های تکرارپذیری و بازیافت‌پذیری باشد؛ یعنی بتوان آن را در موارد متعدد به کار برد و در همه موارد نتایج یکسان تولید کرد". به عبارت دیگر منظور از قابلیت اعتماد عملی، حصول نتایج مشابه در تکرار اعمال قبلی است (ساروخانی، ۱۴۶:۱۳۸۲). دامنه ضریب پایایی (قابلیت اعتماد) بین صفر (عدم ارتباط) تا مثبت یک (ارتباط کامل) در نوسان و تغییر می‌باشد. البته ضریب روایی و پایایی صفر و یک هر دو امری فرضی است و هرگز در عمل رخ نخواهد داد ( ساروخانی، ۱۴۸:۱۳۸۳). از انواع پایایی،پایایی سازگاری بین سؤال‌هاست. این پایایی نوعی آزمون از سازگاری پاسخ‌های پاسخ‌دهندگان به همه سؤال در یک سنجه یا پرسش‌نامه است. معمول‌ترین آزمون پایایی، سازگاری درونی، ضریب آلفای کرونباخ^[۵۴] است که برای سؤالات یا طبقات چند مقیاسی مانند طیف لیکرت استفاده می‌گردد(کریمی، ۹۲:۱۳۸۶).

سؤالات این پرسش‌نامه از منابع مطالعاتی ذکر شده در بخش قبل گرفته شده است. با این وجود آزمون تعیین ضریب آلفای کرونباخ را بر روی این پرسش‌نامه انجام داده و ضریب پایایی ۷۹۳/۰ برای کلیه سؤالات مندرج در پایان‌نامه حاصل گردید که نشان‌دهنده تائید سؤالات این پرسش‌نامه از لحاظ روایی می‌باشد. در واقع مقدار آلفای کرونباخ نشان‌گر انسجام درونی و همسازی داخلی گویه‌ها به شمار می‌رود.
۳-۶- متغیرهای تحقیق
متغیر به ویژگی یا صفت یا عاملی اطلاق می‌شود که بین افراد جامعه مشترک بوده، می‌تواند مقادیر کمی و ارزش‌های متفاوتی داشته باشد (حافظ نیا، ۴۱:۱۳۸۲).
در این پژوهش، تمکین مالیاتی متغیر وابسته و قدرت مسئولین دولتی و اعتماد مؤدیان مالیاتی به آن‌ها متغیرهای مستقل می‌باشند.
۳-۷- روش های آماری مورد استفاده
در این پژوهش از روش‌های آماری مورد استفاده در آمار توصیفی (جدول و نمودار توزیع فراوانی، میانگین، انحراف معیارو واریانس) و آمار استنباطی (تـحلیل واریانس تـک متغیره^[۵۵]، تحلیل واریانس چند متغیره^[۵۶] دوراهه، تحلیل کوورایانس^[۵۷] و تحلیل کوواریانس چندمتغیره^[۵۸] دوراهه) استفاده گردید. نرم‌افزار مورد استفاده در این پژوهش، نرم‌افزار ^[۵۹]Z-Tree می‌باشد. این نرم‌افزار یک نوع نرم‌افزار اقتصادی برای انجام تحلیل‌های اقتصادی تجربی است که برای اولین بار توسط فیش‌باخر^[۶۰] در سال ۲۰۰۷ طراحی گردیده است. نسخه‌های متفاوت این نرم‌افزار به همراه کتاب راهنمای آن از اینترنت قابل برداشت است.
۳-۷-۱- تحلیل واریانس تک‌متغیره
معمول‌ترین فن آماری برای مقایسه دو یا چند میانگین است (سرمد، ۱۳۶:۱۳۸۴).
از این آزمون به منظور تجزیه و تحلیل نظرات مؤدیان مالیاتی در گروه‌های مختلف استفاده شده است تا از طریق معنی‌دار بودن یا نبودن تفاوت ارزیابی آن‌ها مشخص گردد. یک بار اثر قدرت مسئولین دولتی بر روی تمکین مالیاتی در بین دو گروه که میزان اعتماد مؤدیان دولتی به مسئولین بالا است ولی میزان قدرت مسئولین در دو گروه متفاوت است، این آزمون انجام گردیده و بار دیگر در بین دو گروه دیگر، در شرایطی که میزان اعتماد به مسئولین کم می‌باشد ولی میزان قدرت آن‌ها در دو گروه متفاوت باشد، انجام شده است. در واقع چهار بار از این آزمون استفاده شده است.
۳-۷-۲- تحلیل واریانس چندمتغیره دو راهه
از این آزمون برای مقایسه میانگین‌های متغیر کمی گروه‌های مستقل در سطوح مختلف دو متغیر کمی استفاده می‌شود (سبزواری، ۱۳۸۶: ۱۰۳).
در بسیاری از تحقیقات، داده‌های یک تحقیق در قالب فاکتورهای مختلف قابل تقسیم می‌باشد. به طوری که محقق علاقمند است که تفاوت میانگین‌های داده‌های خود را نه تنها در سطوح مختلف فاکتور اول، بلکه در سطوح مختلف سایر فاکتورها نیز با یکدیگر مقایسه نماید. بررسی تفاوت در هر یک از فاکتورها، بررسی اثر اصلی^[۶۱] در آنالیز واریانس دو‌طرفه نام دارد. به علاوه وقتی که یک متغیر بر اساس دو یا بیش از دو فاکتور با هم مقایسه می‌شوند، زیر گروه‌هایی ایجاد می‌شوند که حاصل تلفیق سطوح مختلف فاکتورهای تحت مطالعه در یکدیگر و ایجاد زیرگروه‌های جدید می‌باشد. زیرگروه‌های حاصل از بررسی تلفیق دو فاکتور شامل چهار زیرگروه خواهد شد. بررسی تلفیق سطوح مختلف فاکتورها در یکدیگر بررسی اثر متقابل^[۶۲] نام دارد. در بررسی تحلیل واریانس دوطرفه علاوه بر آن که تفاوت میانگین‌ها در سطوح مختلف فاکتورهای اصلی( اثر اصلی) قابل آزمون است. تفاوت میانگین‌ها در سطوح مختلف زیرگروه‌های ایجاد شده (اثر متقابل) نیز قابل آزمون می‌باشد (همان).
در این پژوهش نیز از تحلیل واریانس دوطرفه برای بررسی همزمان اثرات دو عامل قدرت و اعتماد بر روی سطح تمکین مالیاتی استفاده گردیده است. به علاوه با این آزمون، امکان ارزیابی وجود یا عدم وجود اثرات متقابل نیز بین دو عامل قدرت و اعتماد وجود دارد.
۳-۷-۳- تحلیل کوواریانس
کاربرد این آزمون در تعیین اثر سایر متغیرهای تحت مطالعه^[۶۳] در تعیین تفاوت بین میانگین‌های یک متغیر در چند گروه است (سبزواری،۱۳۸۶: ۱۱۰).
نتایج آزمون تحلیل واریانس یک یا چندطرفه مؤید وجود تفاوت یا عدم تفاوت در متغیر وابسته در گروه‌های چندگانه می باشد. اما گاهی این تفاوت‌ها می‌تواند ناشی از اثر یک متغیر دیگر در مطالعه باشد. به طوری که تفاوت‌های واقعی پس از تعدیل اثر متغیر ثالث مشاهده نشود. عکس این حالت نیز ممکن است صادق باشد، به طوری که عدم وجود تفاوت صرفاً به علت عدم توجه به مقادیر متغیر ثالث می‌باشد. به منظور رفع این مشکل، با بهره گرفتن از آنالیز کوواریانس علاوه بر تعیین وجود یا عدم وجود تفاوت در فاکتورهای اصلی و اثر متقابل، اثر متغیر ثالث نیز در تعیین این تفاوت‌ها سنجیده می‌شود(همان).
در این پژوهش نیز یک آزمون تحلیل کوواریانس در تکرار مشاهدات انجام شده است که در آن دو عامل قدرت و اعتماد متغیرهای مستقل، تمکین مالیاتی متغیر وابسته و عوامل سن و جنس متغیرهای کوواریانت هستند.
۳-۷-۴- تحلیل کوواریانس چندمتغیره دوراهه
در این آزمون عوامل قدرت و اعتماد به عنوان متغیر مستقل، تمکین مالیاتی داوطلبانه و اجباری به عنوان متغیر‌های وابسته و عوامل سن و جنس به عنوان کوواریانت استفاده شده است. هدف تحلیل چگونگی اثرگذاری متغیرهای مستقل بر متغیرهای وابسته در شرایطی است که عوامل کوواریانت ثابت فرض شده‌اند.یک بار نیز عامل قدرت و بار دیگر عامل اعتماد به عنوان کوواریانت درنظر گرفته می‌شود تا اثر هر یک از عوامل به صورت مجزا بررسی گردد.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل
مقدمه
با توجه به توضیحاتی که پیرامون مبانی نظری و روش تحقیق در فصل‌های قبل ارائه گردید و با توجه به جمع‌ آوری داده‌های لازم، اکنون می‌توان در این فصل به تجزیه و تحلیل داده‌های جمع‌ آوری شده و استخراج نتایج پرداخت. لازم است اشاره شود که هدف اصلی از تجزیه و تحلیل داده‌ها در این فصل، آزمون فرضیه های اولیه تحقیق است.
در این فصل به منظور توصیف و شناخت نمونه آماری، به ترسیم، تلخیص و تنظیم داده‌های جمع‌ آوری شده، اقدام نموده و یافته‌ها در قالب جدول‌ها و نمودارها ارائه شده است.سپس به تجزیه و تحلیل داده‌های حاصل از پرسش‌نامه پرداخته و با بهره گرفتن از انواع آزمون‌های آماری، فرضیه‌های تحقیق مورد آزمون قرار گرفته است.
۴-۱- بررسی و توصیف نموداری نمونه آماری
در این بخش به توصیف داده‌ها و اطلاعات مربوط به خصوصیات نموداری پاسخ‌دهندگان از جمله توزیع سن و جنس در کل نمونه و همچنین در هر یک از زیرگروه‌های نمونه آماری پرداخته خواهد شد. سپس در بخش‌های بعدی با توجه به این اطلاعات به تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از پرسش‌نامه پرداخته می‌شود.جدول ۴-۱ فراوانی نمونه آماری به تفکیک سن و جنس و نمودار ۴-۱ همین اطلاعات را به صورت شماتیک نمایش می‌دهد. همچنین جدول ۴-۲ آماره‌های توصیفی نمونه پژوهش را ارائه کرده است. این جدول شامل حجم نمونه، مقادیر حداقل و حداکثر هر متغیر، میانگین و انحراف معیار داده‌ها است.
جدول ۴-۱:فراوانی نمونه آماری به تفکیک جنس و سن

جائی‌که:
= مازاد یا کسر پرداختی خریدار به فروشنده است.
بنابراین، نقطۀ مرجع صحیح برابر است با:

(۷)

تفسیر جمله اول تغییر در شاخص قیمت بازار بین زمان خرید اولیه و زمان فروش است. چنانچه باشد، فروشنده با زیان مورد انتظار مواجه بوده و چنانچه باشد، در این صورت فروشنده با سود مورد انتظار^[۱۱] مواجه خواهد بود.
با ترکیب معادلات (۶) و (۷)، خواهیم داشت:

(۸)

بنابراین، انتظار می‌رود که ضریب m برای منطقه زیان منفی باشد (به‌طور معناداری متفاوت از صفر باشد) و از نظر اندازه به‌طور معناداری بزرگتر از ضریب m برای منطقه سود باشد. چنین نتیجه­ای وجود زیان‌گریزی و برقراری تئوری چشم‌انداز را در بازار تأیید خواهد کرد.

جمع‌بندی فصل اول

در این فصل ابتدا به تعریف موضوع و بیان مسأله پرداخته شد و اهمیت موضوع مطالعه از نظر تئوری و عمل ارائه شد. در ادامه با ارائه فرضیه‌های تحقیق، مدل مفهومی تحقیق بر اساس تئوری چشم‌انداز تشریح شد. با توجه به مدل مفهومی، پیشینه تحقیق به‌طور خلاصه ارائه شد. همچنین، قلمرو تحقیق (زمانی، مکانی و موضوعی) نیز تشریح شد. در پایان روش کلی تحقیق جهت آزمون فرضیه‌های تحقیق توسعه داده شد و متغیرهای تحقیق به‌طور عملیاتی تعریف شد. لذا با در نظر گرفتن کلیات این فصل به عنوان نقشه راه تحقیق، در فصول بعد مدل‌های تجربی تحقیق آزمون شده و نهایتاً بحث و نتیجه‌گیری انجام می‌شود.

فصل دوم:

مبانی نظری پژوهش و مروری بر تحقیقات پیشین

مقدمه

دانش مالی از گذشته تا حال پارادایم‌های مهم ذیل را پشت سر گذاشته است: (۱) تخصیص سرمایه بر اساس معیار ریسک و بازده مورد انتظار؛ (۲) مدل‌های قیمت‌گذاری مبتنی بر ریسک دارایی‌های مالی همچون مدل CAPM و دیگر مدل‌های قیمت‌گذاری تجربی؛ (۳) مدل‌های قیمت‌گذاری ادعاهای محتمل‌الوقوع یا شرطی^[۱۲] و (۴) تئوری میلر/مودلیانی و تئوری تکمیل کننده آن، یعنی تئوری نمایندگی^[۱۳]. تمامی این تئوری‌های اقتصادی از عقلانیت سرمایه‌گذار نشأت می‌گیرد. در حالی‌که این رویکردها انقلابی در مطالعات مالی به وجود آورده است، اما این تئوری‌ها از بسیاری مباحث کلیدی چشم‌پوشی کرده است. برای مثال، مدل‌های سنتی نقش محدودی برای حجم معاملاتی قائل هستند، در حالی در عمل حجم سالانه در بورس‌ها به ۱۰۰% سهام منتشره و بیشتر می‌رسد. همچنین، در حالی‌که مزایای تنوع‌بخشی از طریق تئوری‌های نوین مورد تأکید قرار می‌گیرد، اغلب سرمایه‌گذاران سبد خود را به تعدادی سهم محدود می‌کنند. در نهایت، به نظر می‌رسد که تغییر مقطعی بازده مورد انتظار تنها به دلیل تفاوت ریسک بین سهام شرکت­ها نباشد.
بر مبنای مشاهدات ذکر شده، علوم مالی کلاسیک نقش محدودی در فهم موضوعات ذیل دارد: (۱) چرایی معامله توسط سرمایه‌گذاران، (۲) چگونگی رفتار معاملاتی سرمایه‌گذاران، (۳) چگونگی شکل‌دهی سبد توسط سرمایه‌گذاران؛ و (۴) چرایی تفاوت بازده سهام به دلایلی غیر از عامل ریسک. در حوزه مالی شرکتی نیز شواهد نشان می‌دهد که ادغام و تحصیل و تصمیمات ساختار سرمایه با تئوری‌های کلاسیک یا تصمیمات مدیران عقلایی مطابقت ندارد، و مجدداً معمایی به وجود می‌آید که باید توضیح داده شود.
در هر حال، می‌توان دانش مالی را با بررسی سرمایه‌گذاری فعال و از طریق پرداختن به موضوعات ذیل ارتقاء داد: (۱) در زمان سرمایه‌گذاری از چه اشتباهاتی باید اجتناب کرد، (۲) برای کسب بازده بالاتر از بازده نرمال، چه استراتژی‌هایی باید به کار برد. این موضوعات اهداف اصلی دانش مالی رفتاری است که اجازه می‌دهد پدیده‌های مالی بر اساس رفتار غیر عقلایی سرمایه‌گذاران توضیح داده شود. البته، حوزه دیگری از کاربرد مالی رفتاری در مالی شرکتی نیز به کار می‌رود.
نظریه‌پردازان مالی کلاسیک چند انتقاد مشترک برای مالی رفتاری بیان می‌کنند. اولاً، غالباً بیان می‌شود که مدل‌های رفتاری تاحدودی کاربرد منحصر به فرد داشته و برای توضیح رویدادهای خاص طراحی می‌شود. پاسخ به این انتقاد این است که مدل‌های رفتاری بر این مبنا طراحی می‌شود که افراد در واقعیت بر اساس شواهد تجربی وسیع، چگونه رفتار می‌کنند و شواهد تجربی را بهتر از مدل‌های کلاسیک توضیح می‌دهند. انتقاد دیگری که برای مالی رفتاری بیان می‌شود این است که مطالعۀ تجربی این حوزه درگیر داده‌کاوی است (به عبارت دیگر، چنانچه محققان از طریق برآورد تعدادی مدل رگرسیون انحرافی را بیابند، در نهایت موفق خواهند بود). در هر حال، بسیاری از مطالعات تجربی، هم بر حسب بعد زمان و هر بر اساس بعد مقطع در بین کشورهای مختلف، بر اساس شواهد برون نمونه‌ای تأیید می‌شود. در نهایت، اغلب ادعا می‌شود دانش مالی رفتاری هیچ تئوری مشخصی ارائه نمی‌کند. این نقد ممکن است در این لحظه صحیح باشد، اما تئوری‌های سنتی مبتنی بر ریسک نیز قویاً توسط داده‌ها پشتیبانی نمی‌شود. بنابراین، به نظر می‌رسد که موردی جدی وجود داشته باشد که بتوان بر مبنای آن تئوری‌های ارائه کرد که سازگار با شواهد باشد، در مقایسه با تئوری‌هایی که بر اساس اقتصاد مبتنی بر عقلانیت بوده و پشتیبانی تجربی از این تئوری‌ها کاملاً محدود باشد. یکی از تئوری‌هایی که در حوزه مالی رفتاری نقشی معنادار در توصیف شواهد تجربی مرتبط با رفتار معاملاتی سرمایه‌گذاران دارد، تئوری چشم‌انداز است که رفتار قیمت سهام و در نتیجه رفتار سرمایه‌گذاران را بر حسب سؤگیری‌های زیان‌گریزی و ریسک‌گریزی سرمایه‌گذاران توضیح می‌دهد، رفتاری که تئوری مطلوبیت سنتی کلاسیک قادر به توضیح بعد زیان‌گریزی آن نمی‌باشد.

۱-۲- مبانی نظری

۱-۱-۲- دیدگاه تاریخی در رابطه روانشناسی و اقتصاد

قدمت بحث درمورد سرمایه‌گذارانی که رفتار عقلائی نداشته‌اند^[۱۴]، به اندازه بازارهایی است که عملکرد آنان منطبق بر عقلانیت نبوده است. شناخته ترین مورد تاریخی رفتار سرمایه‌گذاری غیر عقلائی به دوره پیش از مدرنیته^[۱۵] یا دوره مرکانتیلیسم^[۱۶] در قرن شانزدهم میلادی بر می‌گردد. فردی به نام گوستنر پیازهای گل لاله را از کانستنتینوپل^[۱۷] به هلند وارد می کرد. این پیازهای زیبا که به سختی به عمل می‌آمدند، نشانگر احساس مصرف‌کنندگان و نمادی از طبقه نخبگان هلند آن زمان به حساب می‌آمد. به دلیل تقاضای روز افزون و نقدشوندگی بالا، سفته بازان^[۱۸] به سرعت وارد کار شدند، رقابت شدید منجر به ایجاد یک بورس محلی برای معامله پیاز گل لاله شد. اشتیاق مالکیت پیازهای گل لاله به طبقه متوسط هلند نیز سرایت کرد. تا جائی‌که مردم برای بدست آوردن این گل‌ها، دارایی‌های خود نظیر خانه، احشام و سایر ضروریات زندگی را می‌فروختند، با این امید که ارزش موجودی گل آنها مرتباً رو به افزایش است. در اوج تقاضا، هر پیاز این گل، ارزشی معادل چندتن حبوبات، یک قلم عمده از اثاثیه منزل و یک جفت گاو را پیدا کرد (میشل ام.پمپین، ۲۰۰۶).
کار به جایی رسید که یک گل لاله بطور تقریبی معادل کالاهای بادوام و ضروری ارزش‌گذاری
می‌شد. تا سال ۱۶۳۶ میلادی پیازهای گل لاله در بورس‌های آمستردام^[۱۹]، روتردام^[۲۰]، هرلم^[۲۱] و سایر نقاط اروپا معامله می‌شد. این تجارت آن چنان رونق گرفت که برای ثبت معاملات آن چندین نفر استخدام شدند و قوانین و مقرراتی برای نظارت بر معاملات گل لاله تدوین گردید. اما در اواخر همین سال اوضاع ناگهان تغییر کرد، تعدادی از سفته بازان شروع به نقد کردن موجودی خود کردند. قیمت‌ها در ابتدا به آرامی و در روزهای بعد با سرعت بیشتری سیر نزولی یافت. فقط درطول یک ماه،۹۰ درصدکاهش ارزش اتفاق افتاد. بسیاری از سرمایه‌گذاران در قراردادهایشان دچار ورشکستگی شده و زیان‌های زیادی به بار آمد. اکنون سوال این است که آیا می‌توان بین این رویداد و رویدادهای اقتصادی سال ۱۹۲۹ یا ۲۰۰۰ و برخی حباب‌های قیمتی^[۲۲] مشابه، ویژگی‌های مشترکی یافت.
تا شروع دوره اقتصاد کلاسیک در اواسط قرن هجدهم میلادی، زمان لازم بود که مطالعه ابعاد انسانی تصمیم‌گیری‌های اقتصادی شکل بگیرد، به این ترتیب پایه و اساس دانش مالی رفتاری خرد بنا نهاده شد. مفهوم مطلوبیت^[۲۳] به عنوان شاخصی برای اندازه‌گیری میزان رضایتمندی از مصرف یک کالا یا خدمت مطرح شد. دانش پژوهان، مطلوبیت اقتصادی را به ابعاد روانشناختی انسان مربوط دانستند و این مفهوم زمینه‌ساز قانون عرضه و تقاضا شد. (میشل ام.پمپین، ۲۰۰۶)
برخلاف آنچه عموما فکر می‌کنند، کتاب ثروت ملل^[۲۴] آدام اسمیت (۱۷۷۶)^[۲۵] بیش از آنکه بر تولید ثروت تأکید کند، روانشناسی افراد را مورد توجه قرار داده است. نظریه عواطف اخلاقی^[۲۶] که در سال ۱۷۵۹ منتشر شد، زیر ساخت‌های عاطفی و ذهنی فعل و انفعالات انسان ازجمله معاملات اقتصادی وی را توصیف می‌کند. در زمان اسمیت اعتقاد رایج این بود که رفتار افراد را می‌توان برحسب مولفه‌های کاملاً عقلایی وکمی مدل‌سازی کرد. اما برخی همانند اسمیت، فکر می‌کردند که هر انسانی در زمان تولدش، دارای یک مدار روحی درونی و یک منبع تاثیر و نفوذ است که احوال ظاهری او را شکل می‌دهد. اسمیت معتقد بود که این دست نامرئی^[۲۷]، هم رفتار اجتماعی و هم رفتار اقتصادی را هدایت می‌کند. تصمیم‌گیری کاملاً‌ عقلایی هیچگاه درتحلیل‌های اسمیت نفوذ نکرد. درمقابل نظریه عواطف اخلاقی به اعتقاد وی حتی در موضوعات مالی نیز غالب است، نظریه‌ای که بر عناصری مثل، مباهات، شرمساری، تزلزل و خودخواهی متمرکز است به عبارات زیر از اسمیت توجه کنید:
این غرور و خودبینی است که به ما منفعت می رساند و نه آسودگی یا لذت. غرور و خودبینی براین پایه استوار است که ما را در مرکز توجه و پسند قرار می دهد. آدم ثروتمند بر غنای خود می بالد، زیرا احساس می‌کند که ثروت او را به‌طور طبیعی درمرکز توجه قرار می‌دهد و از این منظر است که خود را بزرگ و مهم می بیند و به جای اینکه از مزایای ثروت بهره مند شود، شیفته آن می‌شود. درمقابل انسان فقیر، شرمسار از تنگدستی خود است. او احساس می‌کند که فقر وتنگدستی یا او را خارج از توجه دیگران قرار می‌دهد و یا اینکه اگر دیگران به او توجه می‌کنند، نوعی ترحم حقارت آمیز است و این فرد از هر دو حالت رنج می برد (میشل ام.پمپین، ۲۰۰۶).
یکی دیگر از متفکران معروف این دوره بنتام^[۲۸] است که مطالب زیادی در مورد جنبه‌های روانشناختی مطلوبیت اقتصادی نوشت. او نشان داد که قاعده کلی مطلوبیت براین اصل استوار است که هر عمل براساس میزان خشنودی فرد ارزیابی می‌شود. از نظر بنتام هر عملی که از افراد سر می زند برای حداکثر کردن مطلوبیت فرد است. (میشل ام.پمپین، ۲۰۰۶)
اسمیت، بنتام و برخی دیگر از متفکران به نقش ویژگی‌های روانشناختی در رفتار اقتصادی پی بردند، اما آنچه که در قرن بعد اتفاق افتاد، این اندیشه‌ها را کاملاً کم رنگ کرد. در دهه ۱۸۷۰ میلادی سه اقتصاددان مشهور چارچوب انقلابی اقتصاد نئوکلاسیک را به دنیا عرضه کردند. نظریه اقتصاد سیاسی جونز^[۲۹] (۱۸۷۱)، مبانی اقتصاد منگر ^[۳۰] (۱۸۷۱) و عوامل اقتصاد ناب والراس ^[۳۱] (۱۸۷۷-۱۸۷۴) ، اقتصاد را علم تخصیص منابع کمیاب بین نیروهای رقابتی تعریف کردند. تئوری نئوکلاسیک در جستجوی تعادل و موازنه‌ای بود که افراد از آن طریق باتوجه به محدودیتها، مطلوبیت نهایی خود را حداکثر می‌کنند. ازاین دیدگاه نظم و قاعده موجود در اقتصاد، از رفتار یکسان و همزمان افرادی نشات می‌گیرد که منفعت نهایی خود را بهینه می‌کنند، لذا پدیده اقتصادی در مقیاس کلان را به سادگی می‌توان ازطریق جمع کردن رفتار افراد، توضیح داد. نئوکلاسیک‌ها از روانشناسی فاصله گرفته و علم اقتصاد را به عنوان یک دانش کمی که چگونگی رفتار اقتصادی را بر پایه مفروضاتی متاثر از عوامل اقتصادی توضیح می‌دهد، طراحی نمودند.
با پیروی از یک مدل ساده که با نقطه تمرکز تئوری نئوکلاسیک یعنی حداکثر سازی سود، مطابقت داشت، اقتصاددانان این دوره، بشر اقتصادی ^[۳۲]یا بهتر بگوئیم انسان اقتصادی عقلایی^[۳۳] را به عنوان بازیگر اصلی صحنه اقتصاد خلق کردند، با این فرض که تصمیمات افراد کاملاً اقتصادی و عقلایی است. نتیجه این نگرش نادیده گرفتن برخی از ابعاد وجودی انسان بود. (میشل ام.پمپین، ۲۰۰۶)
انسان اقتصادی عقلایی
انسان اقصادی عقلایی (REM)^[34] در واقع یک مدل ساده از رفتار انسان است. انسان اقتصادی عقلایی به دنبال آن است که با انتخاب استراتژی‌های از قبل تعیین شده و اهدافی که برمبنای اطلاعات موجود و باتوجه محدودیت‌های مفروض، مطلوبیت را بهینه می‌کند، در واقع آسایش و رفاه اقتصادی خویش را حداکثر کند. میزان مطلوبیت مرتبط با هر پیامدی از طریق خروجی یک تابع جبری(ریاضی) از مطلوبیت فرد^[۳۵] اندازه‌گیری می‌شود. اصولا REM انسانی است که تلاش دارد ( فقط خودش) به اهداف مشخص تا جامع ترین و پایدارترین حد ممکن دست یابد و درعین حال هزینه های اقتصادی خود را نیز در حداقل ممکن نگه دارد. انتخابهای REM ازطریق تابع مطلوبیت او تعیین می‌شود. به این ترتیب REM ارزش های اجتماعی را نادیده می‌گیرد، مگر آنهایی که لذتی را برای او به همراه داشته باشد. (به بیان دیگر یک ارزش بتواند به عنوان یک متغیر در تابع مطلوبیت او جای گیرد) (میشل ام.پمپین، ۲۰۰۶).